Samenvatting

Achtergrond: Rolmodellen spelen een cruciale rol bij de ontwikkeling van competenties gedurende de opleiding tot specialist. Er is echter weinig bekend over de eigenschappen van rolmodellen die van belang zijn en welke veranderingen in de waardering ervan kunnen ontstaan in het verloop van de opleiding. Het doel van deze studie was gericht op het identificeren van de kenmerken van excellente rolmodellen die artsen in opleiding tot specialist (aios) van belang vinden en vast te stellen of deze eigenschappen aanwezig zijn bij de opleiders in de vervolgopleiding tot kinderarts. Ook werden de eventuele verschillen in opvatting tussen eerste- en vijfdejaars aios geëvalueerd.

Methode: Op basis van eerdere literatuurstudies werd een vragenlijst ontwikkeld waarin 27 eigenschappen van rolmodellen waren opgenomen. De items werden gegroepeerd in vijf domeinen (karakter, vaardigheden als clinicus, vaardigheden als docent, vaardigheden als onderzoeker en overige) en werden door de aios gescoord op een vijfpunts Likertschaal, variërend van niet belangrijk (1) tot heel belangrijk (5).

Resultaten: De vragenlijst werd afgenomen onder eerstejaars (n=44) en vijfdejaars (n=46) aios kindergeneeskunde tijdens het per jaargroep landelijk georganiseerde en verplichte onderwijsweekend dat jaarlijks gehouden wordt. In alle domeinen werd de relevantie van de eigenschappen van rolmodellen significant hoger gescoord dan de daadwerkelijke aanwezigheid daarvan, zowel bij eerste- als bij vijfdejaars aios. Eerstejaars aios gaven een hogere score voor de relevantie van alle items in vergelijking met vijfdejaars aios, en deze verschillen waren significant in de domeinen ‘vaardigheden als docent’ en ‘vaardigheden als onderzoeker’. Tussen beide groepen was geen scoreverschil wat betreft het belang van het domein ‘vaardigheden als clinicus’.

Discussie en conclusie: Bewustwording van de kenmerken die van belang zijn voor de functie als rolmodel, alsmede de veranderingen die hierin (kunnen) optreden gedurende de opleiding tot medisch specialist werden als relevant aangemerkt. Kenmerken van excellente rolmodellen kunnen veelal worden aangeleerd en ontwikkeld; (h)erkenning daarvan kan bijdragen aan het optimaliseren van de opleiding van toekomstige artsen. (Shabo G, Wijngaart H van der, Sana S, Scherpbier AJ, Gemke RJBJ. Landelijke studie naar competenties van opleiders kindergeneeskunde en hun functie als rolmodel. Tijdschrift voor Medisch Onderwijs 2010;29(4):237–244.).

Summary

Background: Role models are regarded as pivotal for the development of competencies during postgraduate speciality training, but little is known about the relevant elements of effective role models, and potential changes therein with the advancement of speciality training. The objective of this study was to identify characteristics of excellent role models and their presence in speciality training and to examine differences with regard to these aspects between junior (first year) and senior (fifth year) postgraduate trainees.

Method: Based on previous studies we developed a questionnaire asking respondents to rate the importance of 27 attributes of role models on a five-point Likert scale (1=unimportant; 5=very important). The items were grouped into five categories: personality, clinical skills, teaching skills, research skills and others.

Results: The respondents were national cohorts of junior (n=44) and senior (n=46) postgraduate trainees, in their first and fifth year of postgraduate training, respectively. In all categories junior and senior trainees’ ratings of the relevance of the attributes of role models were significantly higher than the ratings of their actual presence. The junior trainees’ relevance ratings were higher than those of the senior trainees, with significant differences for ‘teaching skills’ and ‘research skills’ and no difference for ‘clinical skills’.

Discussion and conclusion: It is important for teachers to be aware of what trainees consider to be important attributes of excellent role models and how trainees’ views change over the course of their training. Since attributes of excellent role models are related to behaviours that can be modified and learned, awareness thereof can be helpful in optimising the learning process of future physicians. (Shabo G, Van der Wijngaart H, Sana1 S, Scherpbier AJ, Gemke RJBJ. National study among Dutch paediatric trainees to examine supervisors’ competencies and aspects of good role modelling. Netherlands Journal of Medical Education 2010;29(4)237–244.).