Context / probleemstelling of aanleiding
Context/probleemstelling of aanleiding:
Tijdens zwangerschap, bevalling en kraamperiode zijn er veel keuzes te maken. Om passende zorg te bevorderen, dienen deze keuzes gemaakt te worden o.b.v. goede informatie over voor- en nadelen van keuzemogelijkheden en passend bij voorkeuren en context van de ouders. Voor Samen Beslissen (SB) is het belangrijk dat ouders kennis en vaardigheden hebben om te participeren. Echter, 35% van de Nederlanders heeft beperkte gezondheidsvaardigheden; zij hebben moeite met het vinden, begrijpen, beoordelen en gebruiken van gezondheidsgerelateerde informatie (1). Ze hebben een minder actieve rol in SB, ondanks hun sterke wens om mee te beslissen. Hierdoor zijn ouders vaker achteraf onzeker, of hebben spijt van beslissingen. Veel zorgverleners vinden het moeilijk om ouders met beperkte gezondheidsvaardigheden te herkennen en met hen op een begrijpelijke manier te communiceren. Betere afstemming op gezondheidsvaardigheden leidt niet alleen tot meer tevredenheid en betere gezondheidsuitkomsten bij ouders, maar ook tot een gezondere start voor de toekomstige generatie.
Beschrijving van de interventie/innovatie:
Eerder ontwikkelde interventies werden samengevoegd tot één interventiepakket voor verloskundigen, klinisch verloskundigen en gynaecologen (in opleiding). Onderdeel van dit interventiepakket zijn een e-learning en training met als doel het SB met (aanstaande) ouders te bevorderen, waarbij de communicatie wordt afgestemd op de gezondheidsvaardigheden van de ouders.
Bij ontwikkeling van het concept is rekening gehouden met bekende barrières en facilitatoren voor implementatie. Het concept werd vervolgens voorgelegd aan twee klankbordgroepen bestaande uit zorgverleners, cliëntvertegenwoordigers en kennispartners. Aan de hand van de verkregen feedback is er tot een definitieve e-learning en training gekomen. Deze e-learning en training zijn vervolgens geïmplementeerd en geëvalueerd in vier deelnemende verloskundig samenwerkingsverbanden (VSV’s).
Ervaringen/analyse van de implementatie:
Zorgverleners namen deel aan de klankbordgroepen (n=12), e-learning (n=206) en training (n=210). Deelnemers waren gemotiveerd en vonden het belangrijk meer aandacht te besteden aan gezondheidsvaardigheden, wat als bevorderende factoren voor implementatie werden gezien. Tijd bleek de belangrijkste belemmerende factor. Daarnaast voelden zorgverleners een drempel om vragen aan de cliënt te stellen over gezondheidsvaardigheden, wat het taboe rondom dit onderwerp weerspiegelt.
De interdisciplinaire training werd als afwisselend, interactief en interessant ervaren. De e-learning werd als leerzaam ervaren, maar ook langdradig.
Lessons learned (implicaties voor de praktijk):
Gezondheidsvaardigheden zijn een van de belangrijkste determinanten van gezondheidsverschillen in Nederland. Om deze gezondheidsverschillen te verkleinen is het afstemmen van zorg op gezondheidsvaardigheden van belang. De e-learning en training bieden zorgverleners de tools om SB beter af te stemmen op de gezondheidsvaardigheden van ouders, zodat ook zij actief betrokken worden en geïnformeerde keuzes kunnen maken. Zorgverleners zijn zich meer bewust van de impact van gezondheidsvaardigheden en het belang van SB, wat een eerste stap is naar afgestemde patiëntgerichte zorg. Toekomstige evaluaties met alle deelnemende VSV’s moeten uitwijzen in hoeverre de e-learning en training impact hebben op het SB afgestemd op gezondheidsvaardigheden.
Referenties (max. 2):
1. Heijmans, M., Cariot, L., Brabers, A., Rademakers, J. Infographic. Eén op de drie Nederlanders heeft onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden – feiten en cijfers 2023. Utrecht: Nivel, 2024
