Context / probleemstelling of aanleiding

Probleemstelling (inclusief theoretische onderbouwing en onderzoeksvraag/vragen):

Om te voorkomen dat chronische patiëntenzorg, over organisatiegrenzen heen, versnipperd raakt, moeten professionals in de gezondheidszorg gemeenschappelijke kennis opbouwen over hun werk. Tijdens bijeenkomsten waar Regionale Transmurale Afspraken (RTA) ontwikkeld worden, bespreken zorgprofessionals gezamenlijke patiëntenzorgtrajecten. Dan geven de tegenstrijdigheden (contradicties) die zij tijdens het onderhandelingsproces identificeren hen de mogelijkheid om tegelijkertijd collectief te leren, hun werkwijzen te veranderen en expansief leren te initiëren. In één van onze studies onderzoeken we met gebruik van de “Expansive Learning” theorie óf, hoe en door wie contradicties herkend worden. De literatuur beschrijft voor dergelijke bijeenkomsten de noodzaak voor een onderzoeker als moderator. Onbekend is, hoe zónder onderzoeker, zorgprofessionals expansief leren en nieuwe werkwijzen creëren voor gezamenlijke patiëntenzorg over organisatie grenzen heen.

Methode:

Single case studie van transcripten van vier bijeenkomsten waar professionals uit 1e en 2e lijn patiënten zorgtrajecten bespreken en veranderen. Op basis van de Expansive Learning theorie ontwikkelden we een stramien waarmee we de transcripten analyseerden door middel van discourse-analyse. Daarmee analyseerden we welke type tegenstrijdigheden (dilemma’s, conflicten, ‘double binds’) voorkwamen. Ook onderzochten we uitingen van expansief leren en wie van de professionals dat initieerde. Door de analyse van de transcripties te vergelijken met de oorspronkelijke en de uiteindelijke Regionale Transmurale Afspraak (RTA), bestudeerden we de veranderingen in hun zorgtrajecten.

Resultaten (en conclusie):

Van alle tegenstrijdigheden (n=73) die uit de discourse-analyse naar voren kwamen, identificeerden de professionals zelf, de dilemma’s (n=4) en ‘double binds’ (n=17) als tegenstrijdigheden die aanzetten tot expansief leren. Als onderzoekers vonden we dat de contradictie “conflicten”(n=21) niet geïdentificeerd waren door de deelnemers. Door problemen te benoemen, perspectieven te delen, vragen te stellen en modellen te creëren om tegenstrijdigheden op te lossen, konden alle professionals het collectieve expansieve leren faciliteren en een nieuwe RTA creëren. Alle professionals in direct contact met patiënten konden contradicties/tegenstrijdigheden identificeren die expansief leren mogelijk maken. De meeste faciliterende acties, leerprocessen en veranderingen vonden plaats wanneer deelnemers aspecten bespraken over de gezamenlijke zorg die nog niet besproken waren in voorgaande RTA processen. Ook waren voor het eerst gespecialiseerde verpleegkundigen betrokken bij dit proces. De professionals identificeerden echter veel tegenstrijdigheden niet en misten daardoor veel kansen voor expansief leren. Het leren om contradicties te identificeren en het faciliteren van expansief leren zal zorgprofessionals helpen om te groeien in hun vermogen om hun samenwerkingspraktijken te transformeren wanneer omstandigheden veranderen.

Discussie (beschouwing resultaten en conclusie in het kader van de theorie):

Zelfs voor data verzameld tijdens bijeenkomsten zonder begeleiding van een onderzoeker, bleek de theorie van Expansive Learning een waardevol hulpmiddel om leren en verandering in het discours van zorgprofessionals te bestuderen.

Specialistische verpleegkundigen hadden leidende rollen in het faciliteren van het expansieve leerproces in tot dan onbesproken fasen van het patiëntentraject, door het presenteren van “spiegelgegevens” – over situaties die onbekend zijn bij de andere zorgverleners.

Terwijl de deelnemers de contradicties, ‘double binds’ en dilemma’s identificeerden, benoemden en analyseerden, is het opmerkelijk dat ze geen conflicten identificeerden. Dit kan zowel veroorzaakt worden doordat zorgverleners conflicten als negatief zien, als verstorend, inefficiënt en onprofessioneel. Daarnaast zijn professionals gewend aan het snel beslissingen nemen, en neigen naar “solutionism”. Hierdoor worden mogelijk conflicten vermeden of zonder analyse te snel opgelost.

Het herkennen, leren benoemen en gezamenlijk onderzoeken van contradicties met alle betrokkenen, zullen zorgprofessionals in de snel veranderende zorg zich gezamenlijk eigen moeten maken, waardoor ze het vermogen van “transformatiev agency’ ontwikkelen.

Referenties:

Engeström, Yrjö, & Pyörälä, E. (2021). Using activity theory to transform medical work and learning. Medical Teacher, 43(1), 7–13. https://doi.org/10.1080/0142159X.2020.1795105

Meijer, L. J., de Groot, E., Honing-de Lange, G., Kearney, G., Schellevis, F. G., & Damoiseaux, R. A. M. J. (2021). Transcending boundaries for collaborative patient care. Medical Teacher, 43(1), 27–31. https://doi.org/10.1080/0142159X.2020.1796947