Context / probleemstelling of aanleiding

Context/probleemstelling of aanleiding:

Tijdens practica en toetsmomenten ‘klinisch redeneren’ en ‘lichamelijk onderzoek’ kunnen bachelorstudenten onvoldoende hun observaties beschrijven. Studenten zijn gefocust op het goede antwoord en haken af als zij dit niet weten. Wij beoogden een eerstejaars practicum te ontwerpen waarin studenten oefenen met observatievaardigheden, zoals waarnemen, beschrijven en interpreteren. Daarnaast willen wij evalueren of studenten enthousiast zijn over deze nieuwe lesmethode.

Beschrijving van de interventie/innovatie:

We hebben het practicum ‘De kunst van kijken’ ontwikkeld dat gebaseerd is op de methode van Visual Thinking Strategies (VTS). Met deze methode zijn goede ervaringen opgedaan aan de universiteiten van Harvard en Boston (Naghshineh et al., 2008). In het practicum besteden we aandacht aan de begrippen kijken, zien, waarnemen en observeren. Door vervolgens een kunstwerk als visueel startpunt te nemen en hier een tekenopdracht en 2 VTS-gesprekken aan te koppelen wordt met observatievaardigheden geoefend. Daarnaast oefenen studenten ook met samenwerken en krijgen ze inzicht in persoonlijke betekenisgeving en de waarde van de perspectieven van de ander. We hebben een pilot uitgevoerd met 2 groepen van 11 eerstejaars geneeskundestudenten. Studenten vulden een evaluatieformulier over hun ervaringen in. De resultaten van deze evaluaties zijn in frequenties weergegeven en op kwalitatieve wijze geanalyseerd.

Ervaringen/analyse van de implementatie:

De meeste studenten vond het practicum ‘leuk’ (59%, 13/22), de anderen scoorden ‘neutraal’ (41%). Het practicum werd door de meerderheid als ‘leerzaam’ ervaren (55%). Slechts één student vond het ‘niet leerzaam’ (4%), de rest scoorde ‘neutraal’ (41%). Van de studenten vond 41% het practicum zinvol voor hun ontwikkeling, 41% scoorde hier ‘neutraal’ en 18% vond het niet zinvol. Op de vraag wat het kijken naar kunst de studenten kan opleveren voor hun ontwikkeling, antwoordde 54% dat het hen kan ‘leren uitzoomen’ om zo tunnelvisie te voorkomen en te kijken vanuit verschillende perspectieven. Verder leerde 14% meer details te zien, vond 9% het bijdragen aan het ontwikkelen van een kritische blik en hielp het één student rustig te observeren (5%). Twee studenten waren kritisch op de relevantie (9%), bijvoorbeeld omdat je deze vaardigheden ‘toch wel leert tijdens je studie’.

Lessons learned (implicaties voor de praktijk):

Eerstejaars geneeskundestudenten vonden het practicum ‘De kunst van kijken’ leuk en leerzaam. Studenten hebben geleerd om niet te snel te oordelen, maar eerst samen te kijken vanuit verschillende perspectieven. Van de kritische studenten kunnen we leren dat deze methode niet passend is voor iedereen. Toch lijkt dit practicum met creatieve werkvormen een mooie toevoeging te zijn en is het te overwegen dit onderwijs van observatievaardigheden in enige vorm te implementeren in het medische curriculum.

Referenties (max. 2):

Naghshineh, S, e.a (2008) Formal Art Observation Training Improves Medical Students’ Visual Diagnostic Skills, J Gen Intern Med 23(7):991–7