Context / probleemstelling of aanleiding

Observaties in de klinische praktijk door middel van video opnames is een veelgebruikte tool in de medische vervolgopleidingen. Er zijn dan ook veel voordelen die met video-observatie gepaard gaan. Door de evolutie van de technologie wordt het ook steeds makkelijker om kwaliteitsvolle video’s op te nemen die de patiënt zo weinig mogelijk storen.

Bij elke onderwijstool is het echter belangrijk om te bedenken wat de meerwaarde is, en hoe die tool zo goed mogelijk kan ingezet worden. Om het gebruik van video-observatie verder te gaan optimaliseren, werd er daarom een systematische review uitgevoerd om te bekijken hoe video-observaties kunnen ingezet worden in de dagdagelijkse klinische praktijk en welke leereffecten er worden beschreven. Hierbij werd specifiek gekeken naar de context waar camera’s geen deel uitmaken van de reguliere klinische praktijk, met name geen endoscopie-onderzoek, omdat we ook het gedrag van de arts in opleiding willen beoordelen en niet enkel het technische effect van diens handelingen. Daarnaast werd ook simulatie-onderwijs uitgesloten, omdat we de arts in opleiding willen observeren in de authentieke setting van de onvoorspelbare kliniek.

Tussen 1960 en 2023 konden slechts 11 studies gevonden worden die voldeden aan de inclusiecriteria. Ondanks dat ze allen een positief effect toonden, waren de studies heterogeen in hun opzet waardoor het moeilijk was om op basis van deze review algemene aanbevelingen te formuleren over het gebruik van video tijdens de opleiding tot ziekenhuisspecialist. Dit dwingt ons tot de vraag: als er zo weinig onderzoek naar gedaan is, zetten we video-observaties dan wel doordacht in? Zijn er mogelijks betere manieren om video in te zetten in de medische vervolgopleidingen?

Daarom is er meer onderzoek nodig naar het leereffect van video-observaties. Er werd alvast gestart met een pilootstudie, uitgevoerd op de afdeling neonatale intensieve zorgen in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Hierbij deden de artsen in opleiding aan zelfreflectie voor en na het bekijken van deze video aan de hand van een gestructureerd zelfreflectieformulier. Het vergelijken van deze zelfreflecties voor en na het bekijken van de video toonde dat er een significante stijging was in het aantal werkpunten dat aangegeven werd door de arts in opleiding, maar dat de tevredenheid over zichzelf hierbij niet verminderde. Daarnaast waren er in verhouding zowel voor als na het bekijken van de video meer sterke punten dan werkpunten.

Maar er is meer onderzoek nodig, bij voorkeur multicentrisch, in verschillende specialismen en misschien ook wel grensoverschrijdend. Zo kunnen we video-observaties ten volle benutten in de medische vervolgopleidingen.