Context / probleemstelling of aanleiding
Context/probleemstelling of aanleiding:
Leren en onderwijzen (teaching) worden in medisch onderwijs vaak bezien vanuit een medisch model. In dat model is het lesgeven een interventie die een veroorzaakt: leren. De grootte van dat effect is dan vast te stellen met effectiviteitsonderzoek – bij voorkeur met methodes die hoog gewaardeerd worden in de hiërarchie van evidence. Dit perspectief kan nuttig zijn in medische zaken, maar doet geen recht aan de complexe dynamiek van onderwijssituaties. Het medische model van leren en onderwijzen belemmert ons begrip van wat er eigenlijk gebeurt als docenten onderwijzen en studenten deelnemen aan medisch onderwijs.1
Beschrijving van de interventie/innovatie:
Bezien vanuit een onderwijsfilosofisch perspectief is medisch onderwijs geen gesloten en oorzakelijk, maar een open en semiotisch systeem.2 Leren is in zo’n systeem niet het directe oorzakelijke gevolg van gegeven onderwijs. Onderwijzen draagt weliswaar bij aan leren, maar geeft geen garanties voor leren. Zelfs deelname aan goed onderwijs is geen waarborg voor leren. Of er geleerd wordt, zou daarom ook niet de belangrijkste vraag moeten zijn bij het evalueren van onderwijs. Onderwijs is goed in zoverre het bijdraagt aan drie doelen: kwalificatie, socialisatie en subjectificatie. Medisch onderwijs zou gericht moeten zijn op het bevorderen van competente professionals (kwalificatie) die zich de professionele waarden en normen eigen hebben gemaakt (socialisatie) en daarbinnen hun eigen verantwoordelijkheid en identiteit ontwikkeld hebben (subjectificatie).
Ervaringen/analyse van de implementatie:
Als we leren en onderwijzen in medisch onderwijs bezien vanuit deze drie doeldomeinen en de dynamische complexiteit van onderwijssituaties erkennen, heeft dat gevolgen voor hoe we medisch onderwijs vormgeven. Het curriculum zou herijkt moeten worden, met naast het schijnbaar belangrijkste doel, kwalificatie, een actievere rol voor socialisatie en subjectificatie. Dit zou consequenties hebben voor onze onderwijsactiviteiten en de manier waarop we toetsen. Het betekent ook dat onderzoeksresultaten in elke onderwijssituatie kritisch gewogen moeten worden: Zouden de aanbevolen onderwijsaanpak of didactische handelingen bijdragen aan het creëren van leermogelijkheden voor deze studenten in deze lokale context?
Lessons learned (implicaties voor de praktijk):
Anders dan het gangbare medische model van onderwijs, biedt een erkenning van het open, dynamische karakter van onderwijs mogelijkheden om adaptief onderwijs te geven dat gericht is op de drie doeldomeinen. Dit is cruciaal voor elk type onderwijs, maar speciaal voor onderwijs dat studenten opleidt tot professionals in de zorg, waar procedures, mores, en verantwoordelijke eigenheid bijdragen aan een vitaal onderdeel van onze maatschappij: zorg.
Referenties:
Biesta GJJ, van Braak M. Beyond the medical model: Thinking differently about teaching and
learning in medical education. Submitted for publication.
Biesta GJJ. Why ‘what works’ still won’t work: From evidence-based education to
value-based education. Stud Phil Educ. 2010;29(5):491-503.
