Context / probleemstelling of aanleiding

Probleemstelling (inclusief theoretische onderbouwing en onderzoeksvraag/vragen):

Patiënten worden structureel betrokken in onderwijs voor zorgprofessies onder andere om studenten competenties aan te leren op het gebied van persoonsgerichte zorg. Onderzoek naar de meerwaarde van patiëntenparticipatie in onderwijs richt zich vrijwel uitsluitend op de meerwaarde voor studenten. Echter, ook patiënten kunnen als ervaringsdelers baat hebben bij deelname. De onderzoeksvraag van deze studie is als volgt: hoe draagt patiëntenparticipatie in onderwijs van zorgprofessies bij aan patient empowerment voor de deelnemende ervaringsdelers?

Methode:

We hebben individuele interviews afgenomen met ervaringsdelers die deel hebben genomen aan de onderwijsmodule genaamd ‘Mens Achter de Patiënt’ (MAP) op Maastricht University, Zuyd Hogeschool of ROC Leeuwenborgh (N=11). In deze onderwijsmodule gaan vier ervaringsdelers in gesprek met twaalf studenten van diverse zorgopleidingen. Zij gaan in drie sessies in op de fysieke, mentale en sociale impact van (chronische) ziekte op het welbevinden van de ervaringsdelers. We hebben van iedere ervaringsdeler één zorgverlener (N=10) en één naaste (N=9) geïnterviewd om de data te trianguleren (totaal N=30). De data zijn directief geanalyseerd.

Resultaten (en conclusie):

Zelfmanagement
Ervaringsdelers gaven aan door deelname aan de MAP-module op een meer coherente, minder emotioneel geladen manier te kunnen vertellen over hun ziekte. Daarnaast gaven ervaringsdelers, hun zorgprofessionals en naasten aan dat deelname aan onderwijs voor ervaringsdelers bijdraagt aan zingeving en acceptatie van hun ziekteproces. Daarnaast gaven zorgverleners aan dat de MAP-module bijdraagt aan normalisatie van emoties van ervaringsdelers.

Gezamenlijke besluitvorming
Ervaringsdelers vertelden dat ze door deelname hun lichamelijke ongemakken en voorkeuren gingen uitspreken in plaats van deze te verbergen uit angst om als een belasting gezien te worden door zorgverleners en naasten. Daarnaast koppelden ze terug dat ze zich door deelname aan de MAP-module beter konden verplaatsen in het perspectief van de zorgverlener, waardoor ze een meer begripvolle en samenwerkingsgerichte houding richting zorgverleners ontwikkelden. Ten slotte gaven ervaringsdelers aan dat ze assertiever werden in hun eigen zorgproces door deelname.

Discussie (beschouwing resultaten en conclusie in het kader van de theorie):

Deze studie laat zien dat deelname aan onderwijs ook duidelijke meerwaarde heeft voor ervaringsdelers op gebied van zelfmanagement en hun vermogen om deel te nemen aan gezamenlijke besluitvorming.

Mensen met chronische ziekten beschrijven hun emoties vaak als abnormaal, terwijl het in feite normale reacties op een abnormale situatie zijn. In gesprek gaan met mede-ervaringsdelers en studenten, kan bijdragen aan normalisatie van hun emoties. Dit toont parallellen met cognitieve gedragstherapie, waar door middel van groepssessies met meerdere cliënten gestreefd wordt naar normalisatie van emoties [1].

Ervaringsdelers gaven aan dat deelname aan onderwijs bijdroeg aan inzicht in het perspectief van de zorgverlener, waardoor ze realistischere verwachtingen kregen van hun zorgverleners. Dit kan gezien worden als een uiting van de competentie perspective-taking. Zorgverleners (in opleiding) krijgen vaak training in perspective-taking in interprofessioneel onderwijs, wat leidt tot meer wederzijdse sympathie en minder vooringenomenheid richting andere professies [2]. Deze studie suggereert dat deelname aan onderwijs voor ervaringsdelers ook kan bijdragen aan perspective-taking richting zorgverleners.

Door in het ontwerp van onderwijsactiviteiten ook expliciet aandacht te schenken aan hoe ervaringsdelers baat kunnen hebben bij deelname, kunnen patiënten empowered worden en wordt daarmee de maatschappelijke opbrengst van patiëntenparticipatie geoptimaliseerd.

Referenties:

Dudley, R., Bryant, C., Hammond, K., Siddle, R., Kingdon, D., & Turkington, D. (2007). Techniques in cognitive behavioural therapy: Using normalising in schizophrenia. Journal of the Norwegian Psychological Association, 44(5), 562-571.

Mann, J., Lown, B., & Touw, S. (2020). Creating a culture of respect and interprofessional teamwork on a labor and birth unit: a multifaceted quality improvement project. Journal of interprofessional care, 1-7.