Context / probleemstelling of aanleiding
Context/probleemstelling of aanleiding:
“Health advocacy”, Maatschappelijk handelen, is een belangrijke competentie voor artsen, omdat deze gaat over artsen die hun kennis en invloed inzetten om zowel op individueel als populatieniveau gezondheid te bevorderen en het gezondheidszorgsysteem te verbeteren. Hoewel maatschappelijk handelen een CanMeds-competentie is waarin alle artsen worden opgeleid, is het onduidelijk hoe deze rol wordt geoperationaliseerd in medische curricula. Uit internationale literatuur blijkt dat integratie van gezondheidsaspecten op populatie- en maatschappijniveau in medisch onderwijs achterblijft en te weinig aan bod komt.
Het doel van deze studie was om inzicht te krijgen in de manier waarop de competentie maatschappelijk handelen wordt geconceptualiseerd, beschreven en onderwezen in de basisopleiding geneeskunde in Nederland.
Beschrijving van de interventie/innovatie:
We voerden een curriculumanalyse uit: een kwalitatieve studie uit die bestond uit een documentanalyse en interviewstudie. De documentanalyse omvatte een analyse van formele curriculumdocumenten van de acht medische faculteiten in Nederland. De interviews werden gehouden met curriculumleiders die strategisch verantwoordelijk waren voor de inhoud en uitvoering van de curricula, zoals programmadirecteuren, bachelor-coördinatoren en master-coördinatoren.
Thematische analyse werd gebruikt om alle documenten te coderen en thema’s te genereren over de conceptualisatie en het onderwijs van maatschappelijk handelen. Om de thema’s te categoriseren, gebruikten we het kader van Van Melle et al. (2) voor het evalueren van de implementatie van competentiegericht onderwijs in maatschappelijk handelen. We voerden 13 semi-gestructureerde interviews uit die thematisch werden geanalyseerd, om inzicht te geven in het curriculum in de praktijk.
Ervaringen/analyse van de implementatie:
In het beschreven curriculum, de documentanalyse, werd maatschappelijk handelen voornamelijk geconceptualiseerd in visiedocumenten als maatschappelijke verantwoordelijkheid van toekomstige artsen, die moeten kunnen inspelen op veranderende zorg en maatschappij. Sleutelconcepten van maatschappelijk handelen werden voornamelijk worden beschreven in het domein van sociale geneeskunde in bachelorfase en masterfase. Specifieke kennis, vaardigheden en attitudes van maatschappelijk handelen werden voornamelijk onderwezen in afzonderlijke competentiegerichte leerlijnen. In de interviews gingen curriculumleiders dieper in op het belang van meer maatschappelijk handelen in hun curricula en de drempels en kansen die zij hierin ervaren. Zij deelden strategieen om maatschappelijk handelen beter te implementeren in hun curricula, waarbij de focus op extramuraal opleiden en integratie van maatschappelijk handelen in bestaand onderwijs de belangrijkste waren.
Lessons learned (implicaties voor de praktijk):
Maatschappelijk handelen zou niet alleen een onderdeel moeten zijn van blokken sociale geneeskunde. Onderwijs in maatschappelijk handelen kan worden verbeterd door studenten vanaf de bachelorfase meer extramuraal op te leiden, gebruik te maken van extramuraal werkende docenten in het bestaande curriculum en door competentiegerichte leerlijnen door de hele bachelor en master te laten lopen.
Strategieen hierbij zijn ook gericht op attitude van studenten en docenten:
een andere kijk op biomedische focus van geneeskunde-curricula, meer focus op gezondheid en niet alleen “de witte jas” en aandacht voor docentprofessionalisering op het gebied van kennis bij docenten en toetsing op de werkvloer.
Referenties (max. 2):
Vyas et al. Public health matters: Innovative approaches for engaging medical students. Medical Teacher 2017; 39: 402-8
Van Melle E, Frank JR, Holmboe ES, Dagnone D, Stockley D, Sherbino J; International Competency-based Medical Education Collaborators. A Core Components Framework for Evaluating Implementation of Competency-Based Medical Education Programs. Acad Med. 2019 Jul;94(7):1002-1009. doi: 10.1097/ACM.0000000000002743.
