Context / probleemstelling of aanleiding

Context/probleemstelling of aanleiding:

De op de praktijk en onderzoek gerichte beginnende studenten Geneeskunde (GNK) en Biomedische Wetenschappen (BMW) hebben weinig op met reflectie en associëren reflecteren vooral met problemen, die de meesten van hen zelf niet hebben. Hoe dan toch deze vaardigheid aan te leren als onderdeel van competenties die ze later nodig hebben?

Beschrijving van de interventie/innovatie:

Met de start van het nieuwe bachelor curriculum werd het mentoraat omgevormd tot een volwaardige generieke leerlijn Professionaliteit voor BMW- en Geneeskunde studenten. Doel is de student te stimuleren tot een zichzelf continu ontwikkelende levenslang lerende, die zijn/haar gedrag, in de context van samenwerkende teams en de praktijk, exploreert en op zoek gaat naar zijn/haar talenten en deze tot bloei brengt. Reflectie is een van de methoden om persoonlijke en professionele bewustwording en ontwikkeling te stimuleren. In plaats van te leren uit een hidden curriculum en het kopiëren van rolmodellen, leren ze nu zichzelf te ontwikkelen, begeleid door coaches en hun peers.

Ervaringen/analyse van de implementatie:

Vanaf het eerste kwartaal wordt structureel aandacht besteed aan reflecteren. Het blijkt dat veel studenten onvoldoende begrip hebben van reflectie en de waarde ervan voor de professionele ontwikkeling om het adequaat te kunnen toepassen. Onbekend maakt onbemind. Een deel van de studenten worstelt met het in kaart brengen van de eigen ontwikkeling, vindt het onbelangrijk en wil er weinig aandacht aan besteden. Een deel voelt zich kwetsbaar en vindt het reflecteren en daarbij werkelijk bij jezelf te rade gaan moeilijk en ongewoon. Veel studenten hebben de neiging te focussen op negatieve ervaringen als uitgangspunt van reflectie. Ook denken zij vaak dat, bij onvoldoende schriftelijke reflectievaardigheden, zij het mondeling wel zouden kunnen, hetgeen veelal niet zo blijkt te zijn.

Inmiddels is een methode ontwikkeld met stapsgewijze introductie van reflectie-onderwijs. Reflectieformulieren, met systematische opbouw helpen studenten nu een gevoelssignaal als uitgangspunt te nemen en na beschrijving van de context, zichzelf verdiepende en explorerende vragen te stellen. Door structureel en regelmatig reflecties te bespreken, wordt telkens de opbrengst van de reflectie zichtbaar gemaakt en in een brede context geplaatst. De reflecties gebruikt de student vervolgens in het tentamen om zijn/haar professionele ontwikkeling te illustreren. Het reflecteren wordt van ‘moetje’ een leerervaring.

Lessons learned (implicaties voor de praktijk):

Reflecteren is een krachtig instrument, dat de zelf-gestuurde ontwikkeling van de student stimuleert. Het stapsgewijs aanleren van reflectievaardigheden, peer-assisted learning en individuele feedback op verslagen blijken belangrijke succesfactoren voor het aanleren van de vaardigheid en meer nog voor het leren herkennen van de waarde van reflectie: bewust leren en handelen.

Referenties:

Goldie J, Dowie A, Morrison J. Teaching professionalism in the early years of a medical curriculum: a qualitative study. Med Educ. 2007 Jun;41(6):610-7.