Context / probleemstelling of aanleiding

Probleemstelling (inclusief theoretische onderbouwing en onderzoeksvraag/vragen):

Opvattingen van docenten over doceren en leren zijn belangrijk omdat opvattingen het gedrag van docenten sturen. In leer-gericht onderwijs zijn leer-gerichte opvattingen het meest effectief. Echter, ook in leer-gericht onderwijs hebben veel docenten nog steeds doceer-gerichte opvattingen: zij hebben de overtuiging dat doceren vooral het overdragen van feitelijke kennis behelst, zonder aandacht voor het faciliteren van leerprocessen van studenten (Ottenhoff-de Jonge et al 2021; PMID:33745444). Een theoretisch model, ontwikkeld en gevalideerd binnen de context van de lerarenopleiding (Korthagen 2004) beschrijft een relatie tussen opvattingen, onderwijskundige identiteit en ‘missie’. Het concept van missie verwijst naar datgene wat docenten inspireert en drijft. De vraag ‘Wie ben ik als docent?’ is gerelateerd aan identiteit, de vraag ‘Waarom doceer ik?’ is gerelateerd aan missie. Empirisch is weinig bekend over deze relatie in de context van medisch onderwijs. Om ons begrip te vergroten over waarom docenten bepaalde opvattingen over doceren en leren hebben, onderzochten wij de empirische relatie tussen de opvattingen van docenten en hun bewustzijn van hun onderwijskundige identiteit en missie.

Methode:

Voor dit kwalitatieve onderzoek hielden we diepte-interviews met 21 arts-docenten van twee medische faculteiten, in Nederland en de VS, beide met een leer-gericht curriculum. We voerden een deductieve thematische analyse uit met behulp van twee bestaande modellen, de eerste (Ottenhoff- de Jonge et al 2021) om de opvattingen van docenten over doceren en leren te onderzoeken, en de tweede (Ottenhoff-de Jonge et al 2019; PMID:31319835) om het bewustzijn van hun onderwijskundige identiteit en missie te onderzoeken. Het tweede model is hiërarchisch geordend, wat betekent dat missiebewustzijn altijd wordt gecombineerd met identiteitsbewustzijn, maar niet omgekeerd. Vervolgens bepaalden we de relatie tussen deze twee onderzoeksgebieden.

Resultaten (en conclusie):

We vonden een relatie tussen de opvattingen van docenten over doceren en leren, en hun bewustzijn van hun onderwijskundige identiteit en missie. Docenten die zich niet bewust waren van hun identiteit hadden doceer-gerichte opvattingen; docenten die zich bewust waren van hun missie (en dus ook van hun identiteit) hadden leer-gerichte opvattingen. Onder degenen die zich bewust waren van hun identiteit, maar niet van hun missie, vonden we zowel doceer- als leer-gerichte opvattingen.

Discussie (beschouwing resultaten en conclusie in het kader van de theorie):

De opvattingen van medische docenten over doceren en leren hangen samen met hun bewustzijn van hun onderwijskundige identiteit en missie. Docenten met leer-gerichte opvattingen, met andere woorden wiens opvattingen zijn afgestemd op de leer-gerichte onderwijscontext waarin ze werken, zijn zich bewust van hun onderwijskundige identiteit. Deze docenten zijn mogelijk meer gemotiveerd om na te denken over de vraag of hun onderwijsrol in overeenstemming is met hun opvattingen en met de leer-gerichte onderwijscontext dan docenten voor wie hun onderwijskundige identiteit minder duidelijk is.

De bevinding dat sommige docenten die zich bewust zijn van hun onderwijskundige identiteit doceer-gerichte opvattingen vertonen kan worden verklaard door de impliciete onderwijscultuur van een medische faculteit. Ook wanneer het formele curriculum leer-gericht is, kan binnen de informele onderwijscultuur de voorkeur gegeven worden aan doceer-gerichte opvattingen.

Onze bevinding dat de docenten die zich bewust zijn van hun onderwijskundige missie allemaal leer-gerichte opvattingen hebben onderstreept het belang van het bewustzijn van een missie voor docenten in leer-gericht onderwijs. Bewustzijn van een onderwijskundige missie kan mogelijk leer-gerichte opvattingen helpen ontwikkelen en versterken, ook wanneer de impliciete onderwijscultuur deze opvattingen niet ondersteunt. Om dit bewustzijn te ontwikkelen stellen we reflectie, betekenisvolle relaties met anderen en aandacht voor de onderwijscontext voor.

Referenties:

Ottenhoff-de Jonge, Marleen W., et al. “Medical educators’ beliefs about teaching, learning, and knowledge: development of a new framework.” BMC medical education 21.1 (2021): 1-13.

Korthagen, Fred AJ. “In search of the essence of a good teacher: Towards a more holistic approach in teacher education.” Teaching and teacher education 20.1 (2004): 77-97.