Context / probleemstelling of aanleiding

Probleemstelling (inclusief theoretische onderbouwing en onderzoeksvraag/vragen):

Kleinschalig activerend onderwijs, waarbij studenten door actieve betrokkenheid hun kennis en vaardigheden ontwikkelen, speelt een grote rol in het medisch onderwijs. Het vormt de basis van verschillende methodes als Team-Based Learning, Case-Based Learning en Problem-Based Learning. Docenten zijn cruciaal in deze methodes voor het stimuleren van studentbetrokkenheid. Echter, het effectief en consequent stimuleren van deze betrokkenheid blijkt complex te zijn. Zowel beginnende als meer ervaren docenten ervaren regelmatig passiviteit in hun groepen. Dit vermindert de effectiviteit van activerend onderwijs. De huidige kennis en richtlijnen over studentbetrokkenheid zijn ontoereikend om docenten te ondersteunen in hun taak. Het doel van dit proefschrift (Grijpma, 2024) is daarom om de implementatie van activerend onderwijs te verbeteren door studentbetrokkenheid beter te begrijpen en docenten richtlijnen te bieden om hun activerend onderwijs te optimaliseren. In het proefschrift staat de volgende vraag centraal: Hoe kunnen docenten geneeskunde geholpen worden bij het verzorgen van kleinschalig activerend onderwijs, zodanig dat studentbetrokkenheid in dit onderwijs toeneemt?

Methode:

Het proefschrift onderzoekt drie perspectieven (studenten, docenten en docentprofessionalisering) in vijf studies, gebruikmakend van kwalitatieve en mixed-methods onderzoeksmethodes. Dit zijn stimulated recall, constructivist grounded theory, q-methodology (twee studies) en design-based research. Deze studies zijn uitgevoerd binnen de bacheloropleiding geneeskunde van het Amsterdam UMC locatie VUmc. Het ‘student engagement’ concept (Fredricks et al, 2004) vormde het theoretisch kader voor het onderzoek.

Resultaten (en conclusie):

Uit het onderzoek naar het studentperspectief blijkt dat studenten meer betrokken zijn wanneer het onderwijs aansluit bij hun behoeftes. Deze behoeftes verschillen echter onderling, kunnen tegenstrijdig zijn en veranderen in de loop van de tijd. Dit verklaart de wisselende betrokkenheid van studenten en de uitdaging voor docenten om hen op een passende manier te betrekken. Daarnaast geven studenten aan dat zij een docent nodig hebben om hun betrokkenheid te stimuleren op een begripvolle, open en uitnodigende manier. Het onderzoek naar het docentperspectief benadrukt het belang van een reflectieve en context-sensitieve aanpak, aangezien er volgens de deelnemers geen standaardstrategie is die altijd werkt. Om flexibel tussen strategieën te kunnen schakelen, hebben docenten uitgebreide didactische kennis en vaardigheden nodig. Onderzoek naar het docentprofessionaliseringsperspectief richtte zich op het transferprobleem (kennis en vaardigheden opgedaan in trainingen die niet toegepast worden in de eigen onderwijspraktijk van deelnemers). Hieruit bleek dat autonomie voor deelnemers, ervaren steun, en een programma waarin werkplekleren met cursorisch leren werd gecombineerd, het transferprobleem verminderden.

Discussie (beschouwing resultaten en conclusie in het kader van de theorie):

De bevindingen verdiepen het begrip van de dynamische aard van studentbetrokkenheid en de factoren die hierop van invloed zijn. Deze kennis stelt docenten in staat om beter geïnformeerde beslissingen te nemen in hun onderwijspraktijken, waardoor de betrokkenheid van studenten geoptimaliseerd kan worden. Het betrekken van studenten vereist dat docenten zelf betrokken blijven, reflecteren op hun aanpak, de interactie met studenten hierover aangaan, en flexibel schakelen naar een andere aanpak indien nodig. Dit proefschrift biedt daarmee een waardevolle aanvulling op eerder onderzoek dat de essentiële rol van docenten al benadrukte. Gezien het exploratieve karakter van de gebruikte methodes, zou vervolgonderzoek deze inzichten kunnen testen om zowel hun effectiviteit te meten als hun toepasbaarheid in andere contexten te evalueren.

Referenties:

Grijpma, JW. (2024). From small spark to great fire: Optimizing medical students’ engagement in small-group active learning. Proefschrift: Vrije Universiteit Amsterdam. https://doi.org/10.5463/thesis.657

Fredricks JA, Blumenfeld PC, Paris AH. (2004). School engagement: potential of the concept, state of the evidence. Rev Educ Res 74: 59–109.