Context / probleemstelling of aanleiding

Probleemstelling:

Een belangrijke uitdaging voor arts-assistenten in transitie is leren ‘hoe de hazen lopen’. Dit proces maken arts-assistenten herhaaldelijk door, omdat ze tijdens hun opleiding regelmatig wisselen van stageplek. Transities worden daarom als uitdagend en stressvol ervaren door arts-assistenten (1). Om de transitie van student naar arts-assistent nader te onderzoeken, hebben we Organizational Socialization (OS) gebruikt als theoretische lens, omdat dit raamwerk refereert naar hoe iemand leert ‘hoe de hazen lopen’, en gedefinieerd is als ‘het proces waarin het individu sociale kennis en vaardigheden verkrijgt die noodzakelijk zijn om een organisatierol te vervullen’ (2). In onderzoek worden transities vaak benaderd vanuit het individuele (arts-assistenten) perspectief. De taak van opleiders en supervisoren is het begeleiden van arts-assistenten in de transitie, echter, kennis vanuit het opleidersperspectief over socialisatie ontbreekt. Het opleidersperspectief past goed bij de organisatietactieken van OS, omdat deze kijken naar hoe anderen in de organisatie socialisatieprocessen faciliteren voor nieuwe individuen in transitie (2). Onze onderzoeksvraag is: hoe percipiëren opleiders het socialisatieproces van arts-assistenten in transitie, met OS als analytische lens?

Methode:

Semigestructureerde interviews werden gehouden met 17 opleiders en supervisoren van diverse ziekenhuisspecialismen. Voorwaarde voor deelname was dat participanten frequent samenwerkten met beginnende arts-assistenten. Middels directe content analyse werden de 6 organisatietactieken zoals beschreven in OS in de data geïdentificeerd.

Resultaten (en conclusie):

Het door opleiders begeleiden van arts-assistenten in het proces ‘hoe de hazen leren lopen’ gebeurde zowel bewust als onbewust, wat in overeenstemming is met OS (2). Het begeleiden van arts-assistenten is te splitsen in 6 organisatietactieken, beschreven aan de hand van twee uitersten; 1. Groep en individu; soms richtten opleiders zich op socialisatie van de groep arts-assistenten als geheel, soms meer op het individu. Als de nadruk lag op socialisatie van het individu, dan was dit meestal als zij leken te disfunctioneren. 2. Expliciet en impliciet; zelden werd socialisatie als expliciet doel tijdens het introductieprogramma benoemd, vaker was socialisatie een impliciete bijkomstigheid van de introductieperiode. 3. Kennismaken; kennismaken met andere zorgprofessionals (artsen, verpleegkundigen etc.) werd soms gearrangeerd door opleiders, maar vaak niet. 4. Uitbreiding naar andere taken; sommige opleiders lieten arts-assistenten na een gefixeerde tijd nieuwe taken doen, anderen lieten uitbreiding afhangen van het individu en variabel tijdspad. 5. Rolmodellen; opleiders waren het eens dat rolmodellen het socialisatieproces beïnvloedden, ze varieerden in de mate hoe ze het ‘zijn van rolmodel’ expliciet maakten. Afwezigheid van rolmodellen werd niet benoemd. 6. Verwachting tot aanpassing; enerzijds pasten opleiders hun strategie aan op hoe het individu was, anderzijds beschreven opleiders dat arts-assistenten zich moesten aanpassen aan hun (impliciete) verwachtingen.

Concluderend: opleiders en supervisoren begeleidden op verschillende vlakken hun arts-assistenten in het leren van ‘hoe de hazen lopen’. De begeleiding varieerde van bewust en expliciet tot onbewust en impliciet.

Discussie :

Door het toepassen van een directe content analyse, met OS als analytische lens, krijgen we een gevarieerd beeld op welke vlakken het socialisatieproces van arts-assistenten plaatsvindt en de mate waarin opleiders het socialisatieproces begeleiden. Het toepassen van een raamwerk uit de arbeidspsychologie als analytische lens lijkt een waardevolle toevoeging om het socialisatieproces vanuit opleidersperspectief te kunnen duiden. Het gebruiken van verschillende tactieken door opleiders kan mogelijk de transitie van arts-assistenten vergemakkelijken, met mogelijk als gevolg een eenvoudiger socialisatieproces en reductie in stress. Het impliciet en onbewust begeleiden van het socialisatieproces kan mogelijk als gevolg hebben dat arts-assistenten dit leerdoel niet als zodanig herkennen. Toekomstig onderzoek zou zich kunnen richten op hoe arts-assistenten deze organisatietactieken ervaren.

Referenties:

Teunissen PW, Westerman M. Opportunity or threat: The ambiguity of the consequences of transitions in medical education. Med Educ. 2011;45(1):51-59.

Maanen J Van, Schein EH. Toward a theory of organizational socialization. Res Organ Behav. 1979;1:209–26