Context / probleemstelling of aanleiding
Probleemstelling (inclusief theoretische onderbouwing en onderzoeksvraag/vragen):
Docentprofessionaliteit is een belangrijk, maar vaak ook vaag begrip. Iedere groepsdocent heeft een persoonlijk beeld van het docentschap en wat het betekent om een goede docent te zijn. De vraag is wat dit beeld is en in hoeverre dit beeld onderling gelijk is of verschilt. De concrete betekenis van professionaliteit is afhankelijk van de afdelings- en opleidingscontext (Hodges, 2020). Docentprofessionaliteit bevorderen begint daarom met het in kaart brengen van wat dit begrip binnen een specifieke context betekent. Echter wordt dit zelden op een systematische wetenschappelijke manier gedaan.
Binnen de huisartsopleiding Rotterdam wordt iedere aiosgroep begeleid en beoordeeld door een huisartsdocent en een gedragswetenschapper. Deze groepsbegeleiders zijn professionals in hun vak van arts en psycholoog, maar niet opgeleid als docent. In dit onderzoek brengen we de gedeelde opvattingen over docentprofessionaliteit van de huisartsenopleiding in kaart. We beschrijven hoe de professionele vorming tot stand komt, om aanbevelingen te kunnen doen hoe docenten aan de huisartsopleiding te kunnen faciliteren en ondersteunen in hun ontwikkeling.
Methode:
We namen semi-gestructureerde interviews af bij een derde van de groepsbegeleiders van de afdeling (N=13). We analyseerden de interviews middels Thematische Analyse. Deelnemerswerden uitgenodigd aan de hand van purposeful maximum variation sampling. We gebruikten de drie doeldomeinen van Biesta als theoretisch kader voor de formulering van de vragen in het interview (Biesta, 2015).
Resultaten (en conclusie):
De deelnemende groepsbegeleiders variëren in oorspronkelijke professie, ervaring en geslacht. We identificeerden thema’s binnen de drie doeldomeinen kwalificatie, socialisatie en subjectificatie.
Kwalificatie: Participanten rapporteerden enthousiast te zijn over het vak en voelen zich over het algemeen voldoende bekwaam om groepen te begeleiden. Zonder een duidelijk beeld van het vak van docent en de expertise die daarvoor nodig is, beschrijven ze verschillende kwaliteiten en attitudekenmerken die een groepsdocent mee moet brengen. Groepsdocenten geven aan het eigen handelen te willen toetsen, maar hiertoe geen norm te kennen.
Socialisatie: Participanten gaven aan dat de collegiale cultuur op de afdeling en het werken in duo’s bijdraagt aan de ontwikkeling tot een professionele docent en identiteitsvorming. Ze hebben behoefte aan continue scholing, feedback en tijd voor overleg en reflectie.
Subjectificatie: Belangrijke determinanten voor de professionele ontwikkeling van de groepsdocenten zijn een zekere mate van autonomie, zowel in de groepsbegeleiding als in de keuzes ten aanzien van hun takenpakket en het mogen hebben van een eigen stijl. Er kwam een zestal persoonlijke ontwikkelingsdilemma’s naar voren, zoals het spanningsveld tussen didactisch handelen en het inzetten van de eigen expertise, aardig gevonden willen worden en moeten beoordelen, en de balans tussen afstand en nabijheid.
Discussie (beschouwing resultaten en conclusie in het kader van de theorie):
Docentprofessionaliteit ontwikkelt zich vooral door in de praktijk van het onderwijs van elkaar te leren. Er lijkt weinig kader om op terug te vallen en deskundigheidsbevordering kent weinig prioriteit. Er is door de groei van de afdeling steeds minder tijd en ruimte voor scholing, overleg en reflectie om de aios professioneel te kunnen begeleiden. Ook het feit dat iedereen tijdens en na de Corona-periode meer thuiswerkt, maakt dat de ondersteunende collegiale cultuur afbrokkelt. De dilemma’s, de behoeften van de groepsdocenten en genoemde bevorderende en belemmerende factoren voor de professionele ontwikkeling nemen we mee in de aanbevelingen aan het management van de afdeling. Dit onderzoek laat zien dat het onderzoeken van de betekenis van professionaliteit in een lokale context bijdraagt aan het begrip van het concept in de literatuur.
Referenties:
Hodges BD. Ones and zeros:
Medical education and theory in the age of intelligent machines. Med Educ. 2020 Aug;54(8):691-693. doi: 10.1111/medu.14149. Epub 2020 Apr 22. PMID: 32160340. Biesta, G. (2015) Het prachtige risico van onderwijs.
