Context / probleemstelling of aanleiding
Probleemstelling (inclusief theoretische onderbouwing en onderzoeksvraag/vragen):
In de toekomst zijn er meer generalisten dan specialisten nodig om de zorg duurzaam en betaalbaar te houden. Deze generalisten werken holistisch en midden in de maatschappij zoals huisartsen, specialist ouderengeneeskundigen, en sociaal geneeskundigen waar onder jeugdartsen. Echter tijdens de geneeskundeopleiding zijn deze vakgebieden onderbelicht, worden een lagere status toebedeeld en zijn onbekend bij studenten. Mede daarom is er een artsen tekort in deze vakgebieden en dat is bij uitstek te zien in de jeugdgezondheidszorg (JGZ). De instroom in de JGZ opleiding blijft achter, in 2021 werd maar de helft van de 121 opleidingsplekken benut. Ook blijkt uit onderzoek van de Geneeskundestudent1 dat geneeskundestudenten een negatief beeld hebben van sociale geneeskunde.
Onderzoek naar carrièrekeuze van geneeskundestudenten in het algemeen, laat zien dat in de keuze zowel persoonlijke als omgevingsfactoren een rol spelen. Een recent model ontwikkeld door Pfarrwaller et al.2 (2017) voor het keuzeproces voor de huisartsgeneeskunde integreert alle factoren zoals invloed van rolmodellen, docenten, curriculum, vrienden en familie. Over het keuzeproces voor sociale geneeskunde en specifiek voor de JGZ is weinig bekend. Inzicht hierin kan gebruikt worden om gerichte strategieën te ontwikkelen om (toekomstige) artsen te motiveren om de JGZ mee te nemen in hun beroepskeuze. Daarom is onze onderzoeksvraag: “Hoe en waarom kiezen artsen in opleiding tot jeugdarts KNMG, voor een carrière in de JGZ?” Het “hoe” gaat over het keuzeproces en het “waarom” gaat over de motivatie om te kiezen voor dit vakgebied.
Methode:
Wij hebben kwalitatief onderzoek verricht met semi-gestructureerde online interviews. Artsen, die gestart zijn met de opleiding tot jeugdarts KNMG na 2019, werden geworven via een online oproep. Er zijn 14 interviews uitgevoerd (12 vrouwen en 2 mannen). Het model van Pfarrwaller et al. is gebruikt bij het ontwikkelen van de interview guide. De geluidsopnames van de interviews zijn getranscribeerd (met behulp van Amberscript), gecodeerd met het onderzoeksteam en thematisch geanalyseerd.
Resultaten (en conclusie):
Het keuzeproces verliep via 4 fases: 1. de meeste AIOS startten de geneeskundeopleiding met een beeld waarin de klinische vakken dominant waren en ze zichzelf zagen als dokter in een ziekenhuis, 2. gevolgd door een periode van twijfel over hun beroepskeuze meestal aan het begin van hun coschappen, omdat het werk in het ziekenhuis niet past bij wie ze zijn en hoe ze later willen werken, waarna 3. een eenzame zoektocht en 4. reflectie ontstond. De twijfel was bij een aantal zo sterk dat er overwogen werd om te stoppen met de geneeskundeopleiding.
Motivatie voor de jeugdgezondheidszorg was onder te verdelen in vijf hoofdthema’s: AIOS kozen voor de JGZ vanwege de doelgroep (het willen werken met kinderen); de brede inhoud gericht op zowel context van patiënt als ook preventie, midden maatschappij; de positieve werksfeer waarin zij zich gezien voelden als persoon door collega’s; het perspectief makkelijk in opleiding te kunnen komen; en de mogelijkheden voor een goede werk-privé balans.
Discussie (beschouwing resultaten en conclusie in het kader van de theorie):
In tegenstelling tot waar het model van Pfarrwaller voor huisartsgeneeskunde vanuit gaat, lijkt vanuit deze studie “jeugdarts” geen keuzeoptie aan het begin van de geneeskundeopleiding. Voor de AIOS JGZ is het een eenzame zoektocht, die vaak start met twijfel of ze nog wel arts willen worden. Soms is het vinden van de JGZ een toevallige ontdekking. Belangrijke factoren om te kiezen voor de JGZ zijn: de positieve werksfeer, het midden in de maatschappij werken en zichzelf kunnen zijn in dit vakgebied.
Referenties:
De Geneeskundestudent. Extramurale Capaciteit. Onderzoekrapport. [internet]. Utrecht, 2023 230822-Definitief-onderzoeksrapport-extramurale-capaciteit.pdf (degeneeskundestudent.nl)
Pfarrwaller E, Audétat MC, Sommer J, Maisonneuve H, Bischoff T, Nendaz M, Baroffio A, Junod Perron N, Haller DM. 2017. An Expanded Conceptual Framework of Medical Students’ Primary Care Career Choice. Acad Med. Nov;92(11):1536-1542.
