Context / probleemstelling of aanleiding
Probleemstelling (inclusief theoretische onderbouwing en onderzoeksvraag/vragen):
Mobiel Medisch Team (MMT)-leden kunnen stress en mentale gezondheidsproblemen ervaren door het bieden van prehospitale zorg tijdens kritische situaties (KS).(1) Werkgerelateerde sociale netwerken bieden enige bescherming,(2) maar hoe MMT-leden deze netwerken precies benutten om met KS om te gaan, is onduidelijk. Het doel van dit onderzoek is om te verkennen hoe Mobiel Medisch Team (MMT)-leden hun werkgerelateerde sociale netwerken benutten tijdens kritieke situaties (KS), met speciale aandacht voor de manier waarop deze netwerken bijdragen aan het verminderen van stress en mentale gezondheidsproblemen. Het onderzoek richt zich op belangrijke aspecten van welzijn, zoals werkbevlogenheid, autonomie, competentie en verbondenheid en onderzoekt hoe sociale interacties op het werk (en daarbuiten) een rol spelen in het omgaan met de uitdagingen van prehospitale zorgverlening. De resultaten van dit onderzoek kunnen een bijdrage leveren aan hoe we zorgprofessionals in opleiding kunnen voorbereiden op kritieke situaties.
Methode:
Deze cross-sectionele mixed-methoden sociale netwerkanalyse (SNA) richtte zich op de sociale netwerken binnen het MMT Groningen door middel van een open vraag gericht op (I) beschrijving van een kritisch situatie, met vervolgens een theorie-geïnformeerde vragenlijst gericht op (II) hoe participanten hun sociale netwerk op het werk gebruiken (samenwerken, contact buiten werk) (III) Likert-schalen met werkbevlogenheid, autonomie, competentie en verbondenheid en (IV) copingstijlen. Kwalitatieve analyse was thematisch, sociale netwerkanalyse was gericht op grootte en analyse likert-schaal vragen vond plaats middels Kruskal-Willis en Chi-Squared test.
Resultaten (en conclusie):
31/41 van de MMT-leden hebben gereageerd (responspercentage van 76%). De deelnemers bestonden uit artsen (n=7), verpleegkundigen (n=7), piloten (n=5), chauffeurs (n=10), en een kleine groep die zichzelf als ‘anders’ identificeerde (n=2). De kritieke situaties die de meeste indruk maakten, betroffen vaak kinderreanimaties. MMT-leden gaven aan dat debriefings na deze ingrijpende gebeurtenissen hen aanzienlijk hielpen om met de emotionele impact om te gaan.
De omvang van de sociale netwerken van de deelnemers varieerde sterk, van 1 tot 41 personen. Samenwerking binnen de organisatie kwam veel voor (68%), terwijl contact buiten het werk zeldzaam bleek (2%). De meeste deelnemers waren tevreden met hun werksituatie, zoals blijkt uit hun hoge scores voor werkbevlogenheid (gemiddelde score van 6 op 7), autonomie (4 op 5), competentie (4 op 5), en verbondenheid (3 op 5). Copingstrategieën werden vooral gevonden in gesprekken met teamleden (84%) en partners (71%).
Discussie (beschouwing resultaten en conclusie in het kader van de theorie):
Uit dit onderzoek blijkt dat MMT-leden verschillende manieren hebben om hun werkgerelateerde sociale netwerken te benutten bij het omgaan met stress en mentale gezondheidsproblemen die voortkomen uit kritieke situaties. Met name debriefings na ingrijpende gebeurtenissen, zoals kinderreanimaties, blijken een cruciale rol te spelen in de emotionele verwerking en het verminderen van stress.
Een opvallende bevinding is dat hoewel vriendschappelijke relaties buiten het werk nauwelijks voorkomen, deze niet essentieel lijken te zijn voor werkmotivatie. Daarentegen is collegiale steun zeer effectief als copingstrategie. Het gevoel van autonomie, competentie en verbondenheid op de werkvloer draagt bij aan het algemene welzijn van MMT-leden.
Voor zorgprofessionals in opleiding biedt dit onderzoek belangrijke inzichten. Het benadrukt het belang van het opbouwen van sociale netwerken binnen de werkomgeving als effectief copingmechanisme. Door bewust om te gaan met werkrelaties en steun te zoeken bij collega’s en naasten, kunnen zorgprofessionals beter voorbereid zijn op emotionele uitdagingen die gepaard gaan met het bieden van acute prehospitale zorg.
Referenties:
van Herpen MM, Nieuwe Weme D, de Leeuw MA, Colenbrander RJ, Olff M, te Brake H. Wellbeing of Helicopter Emergency Medical Services Personnel in a Challenging Work Context: A Qualitative Study. Prehospital Emergency Care. 2024;28(2):308–17.
Gouweloos-Trines J, Tyler MP, Giummarra MJ, Kassam-Adams N, Landolt MA, Kleber RJ, et al. Perceived support at work after critical incidents and its relation to psychological distress: A survey among prehospital providers. Vol. 34, Emergency Medicine Journal. BMJ Publishing Group; 2017. p. 816–22.
