Context / probleemstelling of aanleiding

Probleemstelling (inclusief theoretische onderbouwing en onderzoeksvraag/vragen):

Intraprofessionele samenwerking (ntraPS) tussen eerstelijnsartsen en tweedelijnsartsen wordt beschouwd als een voorwaarde voor het leveren van de hoogste kwaliteit en continuïteit van zorg. Om aios voor te bereiden op deze samenwerking wordt veel tijd geïnvesteerd in intraprofessioneel onderwijs. De medische opleiding en praktijk zijn echter diepgewortelde hiërarchische contexten. Machtsdynamieken gebaseerd op traditionele hiërarchieën zijn inherent aanwezig in (intra)professionele interactie en leerprocessen. Dit beïnvloedt het leerklimaat van intraPS (leren). Toch is er weinig aandacht besteed aan factoren die de hiërarchie en machtsdynamiek beïnvloeden (1). De overgrote meerderheid van studies naar inter- en intraprofessioneel onderwijs richt zich op programma’s of curricula, maar doet geen kritisch onderzoek naar de invloed van macht (1). Om het leerklimaat voor intraPS leren tussen eerstelijns- en tweedelijns aios te kunnen verbeteren, is het nodig dat aios en hun supervisors begrip hebben van de impact van machtsdynamiek. Eerder onderzoek naar facilitators en barrières voor intraPS leren tussen eerste- en tweedelijns aios in vijf Nederlandse ziekenhuizen liet zien dat kwesties van macht en machtsdynamiek herhaaldelijk naar boven kwamen tijdens de interviews, terwijl dit eerste instantie niet aan de orde werd gesteld door de interviewer. Deze studie borduurt daarop voort en heeft als doel om machtsdynamieken en hun impact op intraPS leren tussen eerste- en tweedelijns aios tijdens ziekenhuisstages te exploreren om zodoende het leerklimaat voor intraPS te kunnen verbeteren.

Methode:

We analyseerden de 24 observatie-transcripten en 42 diepte-interviews met behulp van thematische analyse. Het relevante onderzoeksmateriaal werd inductief en deductief geanalyseerd door twee onderzoekers. Een kritische theorie paradigma werd gebruikt om de eravingen van mensen te analyseren en om te begrijpen hoe sociale structuren deze eravaringen vormgeven. We voerden een discoursanalyse benadering uit om de data verder te onderbouwen en om impliciete vormen van macht te identificeren. Met de dicourse analyse, analyseerden we mentale modellen, die laten zien wat mensen over anderen denken, en metaforen, die normen ontrafelen die normaal verborgen blijven.

Resultaten (en conclusie):

Er werden vijf samenhangende thema’s gedefinieerd die kenmerken beschrijven van machtsdynamiek in intraPS leren tijdens ziekenhuisstages: 1. overtuigingen; 2. machtsverdeling; 3. interactiestijl; 4. onderwerping; en 5. onbevreesd leren. Machtsdynamiek werkt zowel binnen als tussen de thema’s: machtsverdeling tussen eerstelijns en tweedelijns aios en supervisors lijkt een attributie te zijn die beïnvloed wordt door onderliggende overtuigingen over professionele normen of over andere beroepen; overtuigingen beïnvloedden de manier waarop eerste-, tweedelijns aios en supervisoren met elkaar interacteren; machtsverdeling op basis van ongelijkheid kan leiden tot onderwerping van eerstelijns aios; machtsverdeling op basis van gelijkheid kan leiden tot onbevreesd intraPS leren; en open interacties maakten onbevreesd intraPS leren mogelijk.

Conclusies: Machtsdynamiek heeft een impact op intraPS leren. Constructieve machtsdynamiek treedt op wanneer machtsverdeling gebaseerd is op gelijkheid, gecombineerd met oprechte open interacties, elkaar actief uitnodigen in discussies en de support van supervisors om onbevreesd leren te bevorderen. Dit kan worden bereikt door het bewustzijn en expliciteren van impliciete overtuigingen, het (ond)erkennen van interactie die intraPS leren stimuleert en het creëren van beleid dat onbevreesd intraPS leren ondersteund.

Discussie (beschouwing resultaten en conclusie in het kader van de theorie):

Samenwerking tijdens medische (vervolg)opleiding zet de toon voor de kwaliteit van toekomstige intraPS. IntraPS leren gaat verder dan het aanleren van nieuwe vaardigheden en het mondiger maken van aios, het is een kwestie van creëren van een cultuur van oprechte gelijkwaardige samenwerking. Een dieper begrip van machtsdynamieken kan helpen om de deur te openen naar cultuurverandering en verbetering van de intra-professionele samenwerking.

Referenties:

Paradis E, Whitehead CR. Louder than words: power and conflict in interprofessional education articles, -2013. Med Educ. 2015;49(4): 399-407

Looman N, van Woezik T, van Asselt D, et al. Exploring power dynamics and their impact on intraprofessional learning. Med Educ. 2021;1-12. doi:10.1111/medu.14706