Context / probleemstelling of aanleiding

Context/probleemstelling of aanleiding:

Voor AIOS huisartsgeneeskunde, die veel complexe ouderenzorg moeten leveren, is het aanleren van complexe ouderenzorg een lastige opgave. In tegenstelling tot reguliere zorg, waar vaak enkelvoudige problemen spelen, wordt van hen bij complexe ouderenzorg verwacht dat ze multiple, interacterende problemen kunnen oplossen. Dit vraagt een andere, pro-actievere manier van werken, meer creativiteit in het zoeken naar oplossingen en nadenken op multidimensioneel vlak. Onderwijs geven over complexe ouderenzorg is daardoor een uitdaging. Er is weinig bekend over hoe de wijze waarop onderwijs in de medische vervolgopleiding AIOS in staat stelt te leren functioneren in complexe ouderenzorg. Daarom hebben we een kwalitatieve studie opgezet met de onderzoeksvraag: Hoe zien de leerprocessen voor AIOS ten aanzien van complexe ouderenzorg eruit?

Beschrijving van de interventie/innovatie:

Op vier participerende universiteiten in Nederland en België werd een kwalitatieve studie uitgevoerd. Hierin werden 41 diepte-interviews gehouden met huisartsen in opleiding, recent afgestudeerd huisartsen, huisartsopleiders, huisartsbegeleiders en onderwijsontwikkelaars. Thematische data-analyse vond plaats met behulp van Atlas Ti 8.

Ervaringen/analyse van de implementatie:

Het leerproces van complexe ouderenzorg bestaat uit drie verschillende processen: voorbereiding, ervaring opdoen en verwerken/reflecteren. Tussen deze fases bestaan onderlinge loops en verbindingen. In de ‘voorbereiding’, zoals bijvoorbeeld theoretisch onderwijs en praktijksituaties waarin een complexe casus wordt besproken, worden AIOS gestimuleerd om zich voor te bereiden op complexe casussen met als doel om overvraging te voorkomen. Tevens focused dit ook op het alert en bewust maken van AIOS over complexiteit van een casus. In ‘ervaring opdoen’, zoals bijvoorbeeld in de huisartsenpraktijk werken met complexe ouderenzorg, moeten AIOS aan de slag met problemen die ver van hun eigen belevingswereld af staan. Voorervaring en veel exposure helpen bij het meer in controle krijgen van deze onbekende complexe wereld. Het ‘verwerken en reflecteren’ tijdens praktijk-, en onderwijsdagen over de opgedane ervaring, is moeilijker door het niet kunnen controleren of je iets goed doet en bijvoorbeeld in verband met overvraging. Om het leerproces te kunnen doorlopen hebben AIOS mentale ruimte nodig. Persoonlijke voorwaarden zoals bijvoorbeeld werkervaring, karaktereigenschappen of open mindedness en onderwijskundige voorwaarden zoals bijvoorbeeld coherentie van onderwijs, enthousiasme en veiligheid om te reflecteren zijn voorwaarden voor een goed leerproces.

Lessons learned (implicaties voor de praktijk):

De fases in het leerproces voor complexe ouderenzorg vertonen overeenkomsten met andere beschrijvingen van cyclische leerprocessen. Maar wat we zien is dat complexiteit een specifieke invulling van deze fases vraagt. En dat hoe het onderwijs hierop in speelt een rol speelt in hoe AIOS bekwaam worden.

Referenties:

Teunissen, P.W., Scheele, F., et all. How residents learn: qualitative evidence for the pivotal role of clinical activities. Medical Education 2007: 41: 763–770