Context / probleemstelling of aanleiding

Context/probleemstelling of aanleiding:

Verantwoordelijkheden voor coassistenten worden vaak uitgelegd in de context van voorbehouden handelingen (KNMG, WGBO). Coassistenten zijn mede-verantwoordelijk voor het voldoen aan voorwaarden: nee zeggen als je jezelf echt niet bekwaam vindt. Morele verantwoordelijkheid blijft onderbelicht. Morele verantwoordelijkheid gaat over het handelen aan de hand van normen en waarden. Morele distress (je weet dat je het goede kunt doen, maar je wordt belemmerd door de buitenwereld) is een toenemend probleem in de gezondheidszorg. Stress, angst en onzekerheid zijn gevolgen van de psychologische druk die morele dilemma’s kunnen veroorzaken.

Beschrijving van de interventie/innovatie:

Sinds 2015 is een 3-jarig patiëntcontactonderwijsprogramma in de bachelor geneeskunde van het Radboudumc geïmplementeerd. Daarin staat het verkennen van het patiëntenperspectief op ziekte, gezondheid en de impact op het dagelijks leven centraal.

In de master spreken coassistenten tijdens intervisie in een vaste groep en onder begeleiding van een mentor praktijkcasus na elk coschap. Zij bespreken hun ervaring en de impact voor hun eigen professionele ontwikkeling.

Ervaringen/analyse van de implementatie:

In de besproken casuistiek komt morele verantwoordelijkheid die elke coassistent vanaf dag 1 bewust of onbewust meemaakt aan de orde. Onbewust: een medestudent luisterde vol ongeloof naar haar collega die besprak wat fout ging in de praktijk, waar zij meende dat zij, omdat zij slechts coassistent was, geen enkele verantwoordelijkheid had, ze had slechts gedaan wat opgedragen was. In casus 2 bewuste morele verantwoordelijkheid: de student bracht in veel geleerd te hebben van onbevooroordeeld een patientcontact in te gaan, zoals geleerd in de bachelor. De patiënt had al veel onderzoek ondergaan en de supervisoren waren het er onderling over eens ‘dat er toch wel weer niets uit zou komen’.

2 voorbeeldcasus over morele moed en verantwoordelijkheid die bij alle studenten uit de intervisiegroep een grote leeropbrengst gaven. Studenten gaven aan dat het doorlopen patientcontactonderwijs waarin de nadruk op het beschouwen van het patientenperspectief was gelegd, een belangrijke trigger van het ervaren ongemak had gegeven. De supervisor-rolmodellen gingen in het perspectief van de studenten geheel voorbij aan dit patientenperspectief.

Lessons learned (implicaties voor de praktijk):

Het aanleren van het belang van het patientenperspectief kan niet vroeg genoeg beginnen.

Dilemma’s op het gebied van verantwoordelijkheid tijdens het werkplekleren zijn krachtig als het gaat om professionele vorming en ontwikkeling van het professionele geweten, mits er over gesproken wordt. Intervisie is een veilige manier voor een dergelijk gesprek.

Peer-assisted learning draagt bij in het leren over dit gevoelige thema bij coassistenten en in het reduceren van morele distress.

Referenties:

Proto-professionalism: how professionalisation occurs across the continuum of medical education; Medical Education 2005