Context / probleemstelling of aanleiding

Context/probleemstelling of aanleiding:

In het medisch veld wordt algemeen erkend dat professionals over een goed reflectief vermogen moeten beschikken. Aan reflectie wordt in het medisch onderwijs doorgaans expliciet aandacht besteed door na afloop te reflecteren op een ervaring, b.v. door het schrijven van een reflectieverslag (reflection-on-action). Echter, studenten kunnen ook al tijdens een ervaring worden aangezet tot reflectie, bijvoorbeeld gebruik te maken van ‘materialisatie’. Materialisatie is een methode waarbij studenten hun ervaringen en inzichten vertalen naar een materiële vorm. Tijdens het materialiseren worden studenten geconfronteerd met wat ze maken, waardoor reflection-in-action wordt gestimuleerd. Nadat ze hun materialisatie hebben afgerond, delen de studenten hun materialisatie met de groep en vertellen ze wat ze hebben geleerd, waarna vragen worden gesteld door het publiek. Hierdoor wordt reflection-on-action gestimuleerd. Het voordeel van deze methode is dat studenten zowel tijdens als na een ervaring worden gestimuleerd tot reflectie op een manier die bij hen past.

Beschrijving van de interventie/innovatie:

De methode van materialisatie is gepilot in een cursus voor tweedejaars geneeskundestudenten. Eerst formuleerden de studenten een persoonlijke vraag. Vervolgens volgden ze een 4 ECTS-cursus waarin ze onder andere met behulp van de kunsten aan de slag gingen met hun vraag. In de laatste fase van de cursus vertaalden ze hun inzichten met betrekking tot hun persoonlijke vraag naar een materiële vorm.

Ervaringen/analyse van de implementatie:

De studenten hebben na afloop een evaluatieve vragenlijst ingevuld, daarnaast zijn drie studenten geïnterviewd. Er werden zeer diverse materialisaties gemaakt, b.v. een sculptuur, gedicht, schilderij en collage. De meeste studenten gaven aan dat de materialisatie een waardevolle en uitdagende methode was, die hen hielp verder te denken over hun vraag. Studenten zeiden bijvoorbeeld: ’tijdens het materialiseren kreeg ik steeds meer ideeën, omdat ik bleef nadenken’ en ‘door eerst de vraag te formuleren (dus in feite het in woorden vangen wat voor mij een lastig probleem was) en er dan op een kunstige manier mee bezig te zijn onderzoek je eigenlijk wat er echt achter die vraag zit’.

Lessons learned (implicaties voor de praktijk):

De methode van materialisatie toegepast op een persoonlijke vraag kan een effectieve manier zijn om een rijke leerervaring te creëren, waarbij studenten gestimuleerd worden om te reflecteren. Meer onderzoek is nodig om de effectiviteit van de methode te onderzoeken.

Referenties:

Schön Donald A. (1987). Educating the reflective practitioner (Ser. Jossey-bass higher education series). Jossey-Bass.