Context / probleemstelling of aanleiding
Probleemstelling:
Coassistenten rouleren langs verschillende gezondheidszorglocaties en afdelingen met als doel te leren uit ervaringen op de werkplek. Het leerklimaat wordt gezien als een belangrijke maatstaf voor de leermogelijkheden op een werkplek1 en wordt derhalve vaak gemeten als onderdeel van onderwijskwaliteit. De introductie van longitudinale coschappen heeft naast het leerklimaat ook het belang van ‘sociale cohesie’2 als voorwaarde voor leermogelijkheden voor het voetlicht gebracht. Sociale cohesie benadrukt de mate waarin de coassistent voelt actief deel te zijn van het zorgteam. De vraag is echter in hoeverre een goed leerklimaat gerelateerd is aan het ervaren van sociale cohesie en hoe dit de leermogelijkheden op de werkplek beïnvloedt. Deze studie had tot doel 1) te onderzoeken in hoeverre er sprake is van samenhang tussen het door coassistenten ervaren leerklimaat en de ervaren sociale cohesie, en 2) te onderzoeken hoe coassistenten deze eventuele samenhang verklaren.
Methode:
Deze verklarende, mixed-methods studie is uitgevoerd onder coassistenten van de Universiteit Maastricht. De relatie tussen ervaren leerklimaat en sociale cohesie werd onderzocht middels retrospectieve, kwantitatieve analyse van werkplekevaluaties van alle coschappen verzameld tussen december 2015 en december 2019. De correlatie tussen leerklimaat en sociale cohesie werd berekend middels Pearson’s correlatiecoëfficiënt. ANOVA en de Turkey’s range test werden gebruikt om leerklimaat en sociale cohesie te vergelijken tussen verschillende coschappen en ziekenhuizen. Een p-waarde <0.05 werd als significant beschouwd. Daarnaast werd de narratieve feedback uit de werkplekevaluaties en een semigestructureerde focusgroep onder 8 laatstejaars coassistenten gebruikt om de relatie tussen leerklimaat en sociale cohesie nader te onderzoeken. Narratieve feedback en getranscribeerde focusgroep data werd thematisch geanalyseerd door twee onderzoekers, waarna het gehele onderzoeksteam middels discussie overkoepelende thema’s identificeerde.
Resultaten (en conclusie):
Na exclusie van incomplete vragenlijsten werden 6461 werkplekevaluaties geïncludeerd voor analyse. Er was sprake van een matig positieve correlatie tussen leerklimaat en sociale cohesie (r0,693; p<0,000). Daarnaast waren er significante verschillen tussen coschappen: huisartsgeneeskunde, psychiatrie en neurologie scoorden significant hoog op sociale cohesie en oogheelkunde en KNO significant laag. Leerklimaat scoorde significant hoog bij huisartsgeneeskunde en neurologie en significant laag bij oogheelkunde. Ziekenhuizen zonder arts-assistenten scoorden significant hoger op sociale cohesie en leerklimaat dan ziekenhuizen met arts-assistenten. Uit de narratieve feedback en focusgroep bleek dat coassistenten de samenhang tussen leerklimaat en sociale cohesie dagelijks ervoeren. De verbindende factor was volgens hen de mate waarin zij een betekenisvolle rol kregen binnen het zorgproces. De betekenisvolle rol ervoeren zij door (i) actieve participatie in de zorg en (ii) interesse in hen als lerende en persoon door diverse actoren op de werkplek. De betekenisvolle rol werd gezien als een samenspel tussen de coassistenten zelf, de actoren uit het zorgteam en de formele onderwijsorganisatie op de werkplek.
Discussie :
Leerklimaat en sociale cohesie lijken samen te hangen en bepalend te zijn voor de leermogelijkheden van coassistenten. Actief kunnen en mogen bijdragen op de werkplek, maar ook oog voor de coassistent zelf zijn hierin essentieel. Diverse actoren in het zorgteam en de organisatie van het onderwijs op de werkplek hebben bovendien een rol in het ervaren leerklimaat en de sociale cohesie. Deze uitkomsten kunnen gebruikt worden door de coschapwerkplekken om de kwaliteit van het coschap te verhogen middels aandacht voor de rol van de student als deel van het team, als lerende en als persoon.
Referenties:
Strand P, et al. Development and psychometric evaluation of the Undergraduate Clinical Education Environment Measure (UCEEM). Med Teach. 2013;35(12):1014-26.
Appelbaum NP, et al. Perceived influence of power distance, psychological safety, and team cohesion on team effectiveness. J Interprof Care. 2020;34(1):20-6.
