Context / probleemstelling of aanleiding

Context/probleemstelling of aanleiding:

Proactieve zorgplanning (PZP) is een continu en dynamisch proces van gesprekken over huidige en toekomstige levensdoelen en keuzes en welke zorg daar nu en in de toekomst bij past. PZP zou bij kwetsbare ouderen een vast onderdeel van de zorg voor patiënten in de palliatieve zorg moeten zijn. Er is echter geen gouden standaard voor de uitvoering van PZP; dit verschilt immers per setting en per patiënt. Dit vraagt om persoonsgerichte zorg, wat vraagt om kennis en vaardigheden in gespreksvoering. Om eerstelijns zorgmedewerkers te leren hoe en te stimuleren om maatwerk bij PZP toe te passen, is via het project Veerkrachtig Samen Beslissen een interprofessioneel trainingsprogramma in het vervolgonderwijs ontwikkeld voor huisartsen, praktijkondersteuners van de huisarts, casemanagers dementie en wijkverpleegkundigen. De kracht van de training zit in het gelijkwaardig en interprofessioneel samen leren; dat voorbij gaat aan de hiërarchische grenzen van een zorgteam en uitgaat van complementair werken (dus elk discipline heeft een gelijkwaardig belangrijke rol in PZP). Dit biedt gelijke kansen op professionele ontwikkeling in gespreksvaardigheden bij alle deelnemende disciplines, wat uiteindelijk leidt tot gelijkwaardige samenwerking binnen PZP.

Beschrijving van de interventie/innovatie:

De reeds ontwikkelde praktische wegwijzer is omgezet in een praktische training gericht op eerstelijns zorgverleners. Hierin worden allereerst 3 patiëntentypen onderscheiden met verschillende reacties op het nadenken en spreken over het levenseinde en daarmee een andere zorgbehoefte. In het interdisciplinair trainingsprogramma wordt praktisch geleerd hoe hierop in te spelen. In de voorbereiding wordt theoretische verdieping en reflectie op huidige samenwerking aangezet. In de praktische gesprekstraining wordt een eigen casus behandeld middels rollenspellen waarin elke deelnemer een actieve rol heeft. Juist die perspectiefwisseling van zorgverlener, patient en observator zorgt voor belangrijke inzichten en leerrendement.

Ervaringen/analyse van de implementatie:

Deelnemers zijn toenemend bewust van het belang van PZP bij kwetsbare ouderen. Het trainingsprogramma werd positief ontvangen en leidde tot een dieper begrip van PZP bij kwetsbare ouderen. Perspectiefwisseling bleek een zeer krachtig middel om te komen tot reflectie op het eigen handelen. Allereerst reflectie op de samenwerking met andere disciplines, via het ‘kijkje in andermans keuken’; zorgverleners vonden hier herkenning bij elkaar in de moeilijkheden van PZP gesprekken maar ontdekten ook nieuwe samenwerkingsmogelijkheden. Daarnaast reflectie op hoe gesprekken overkomen op patienten; het belang van timing en begeleidingsbehoefte op maat en ‘dezelfde taal’ te spreken.

Lessons learned (implicaties voor de praktijk):

PZP zou per definitie een interdisciplinair en patiëntgericht proces moeten zijn. Deze bevinding werd nogmaals onderstreept tijdens het trainingsprogramma. De bewustwording en reflectie bij zorgverleners dragen bij aan het leereffect. Het gelijkwaardige vertrekpunt van de training vloeit door in de praktische samenwerking.

Referenties (max. 2):

NHG. Richtlijn proactieve zorgplanning. Internetsite richtlijnen Pallialine juni 2023. https://palliaweb.nl/richtlijnen-palliatieve-zorg/richtlijn/proactieve-zorgplanning.

Rietjens JAC, Sudore RL, Connolly M, et al. Definition and recommendations for advance care planning: an international consensus supported by the European Association for Palliative Care. Lancet Oncol. 2017;18(9):e543-e551. doi:10.1016/S1470-2045(17)30582-X

Nationaal Programma Palliatieve Zorg II. Internetsite Proactieve Zorgplanning juni 2023. https://palliaweb.nl/beleid/nationaal-programma-palliatieve-zorg-ii/proactieve-zorgplanning