Context / probleemstelling of aanleiding

Context/probleemstelling of aanleiding:

Als onderwijs gericht is op neurotypisch leren, sluit dat vaak niet aan bij neurodivergent leren. Met eventuele bijkomende negatieve beeldvorming over neurodivergente mensen creëert dat uitsluiting. Dat belemmert kansengelijkheid in het onderwijs. Hoe kan dat anders?

Beschrijving van de interventie/innovatie:

Het lectoraat ‘Volwaardig Leven met Autisme’ van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen streeft naar betere beeldvorming en meer inclusie door het creëren van gelijkwaardige en waardevolle ontmoetingsplaatsen (in lijn met Allport, 1954). In 2019 hebben we voor het eerst zo’n ontmoetingsplek gecreëerd in de vorm van de cursus ‘Leef je eigen Leven’. Jongvolwassenen met en zonder autisme en twee docenten, waarvan één met autisme, verkennen samen betekenisvol leven. Het innovatieve hierin was dat gelijkwaardigheid tussen neurotypische deelnemers en neurodivergente deelnemers voorop stond in randvoorwaarden, didactiek én inhoud. Tijdens de cursus merkten we dat daardoor het onderscheid tussen neurodivergent en neurotypisch steeds minder belangrijk werd. In elke editie ontstond een sfeer, waarbij erkenning voor en met elkaar centraal stond: ”Onze waarden lijken erg op elkaar, wat logisch is, want we komen allemaal op het onderwerp ‘betekenisvol leven’ af”.

Vanuit die ervaring hebben we werkzame elementen verkend die bijdragen aan gelijkwaardige communicatie. Op basis daarvan is een handleiding en reflectietool ontwikkeld.

Ervaringen/analyse van de implementatie:

Verdeeld over 11 edities hebben 50 deelnemers deelgenomen waarvan 33 deelnemers met autisme. Op basis van gesprekken, observaties en evaluaties konden wij de volgende drie categorieën werkzame elementen formuleren: (1) vanuit gelijkwaardigheid werken aan een gezamenlijk doel; (2) eigen menszijn en kwetsbaarheid als voorbeeld en (3) algemene docentcompetenties op didactiek, inhoud en communicatie.

Lessons learned (implicaties voor de praktijk):

Een ontmoetingsplek vanuit deze werkzame elementen creëert een leerervaring t.a.v. inclusie en draagt bij aan bewustwording; een randvoorwaarde voor kansengelijkheid. De inzet van ervaringsdeskundigheid en onderwijskundige bekwaamheid is daarbij onmisbaar, net als organisatiesensitiviteit en ondersteuning vanuit de managementlaag. Momenteel is er een vervolgproject gaande naar de ervaringen van alle deelnemers over wat de cursus hen heeft opgeleverd in de persoonlijke, onderwijs- en werksfeer en hoe we de uitkomsten op grotere schaal kunnen implementeren in het pedagogische leerklimaat van onderwijsinstellingen in lijn met Metz & Todorovic (2019).

Referenties (max. 2):

Allport, G. W. (1954). The nature of prejudice. Addison-Wesley.

Metz, J. & Todorovic, D. (2019). Opvoeden in de wijk. HvA Lectoraat Youth Spot, Hogeschool van Amsterdam. Opvoeden_in_de_wijk_literatuurstudie.pdf (hva.nl)