Context / probleemstelling of aanleiding

Probleemstelling (inclusief theoretische onderbouwing en onderzoeksvraag/vragen):

De opleiding van medische studenten en artsen (niet) in opleiding tot specialist, ofwel junior professionals (JP), vindt voornamelijk plaats door actief meedoen met klinische werkzaamheden: werkplekleren. Medisch specialisten (MS) zijn verantwoordelijk voor het opleiden van de JP op de werkplek. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat werkplekleren verschilt per MS, werkplek, specialisme en sociale context. Maar er is weinig onderzoek dat kijkt naar het faciliteren van werkplekleren (1). Dit onderzoek had als doel inzicht te krijgen in hoe MS het werkplekleren faciliteren voor JP in de klinische setting. Het theoretische kader van ‘agency and affordances’ werd gebruikt als leidraad voor het begrijpen van de overwegingen en mogelijkheden van MS. Dit model beschrijft zowel het gedrag van mensen op basis van de objecten die er op de werkplek zijn (affordances), als de perceptie van die objecten die de mate van actie drijft (agency).

Methode:

In juli en augustus 2023 zijn er 13 semigestructureerd interviews gehouden met 7 gynaecologen en 6 kinderartsen in een academisch ziekenhuis, een opleidingsziekenhuis en een niet-opleidingsziekenhuis in Nederland. Deelnemers zijn doelbewust geselecteerd vanwege hun betrokkenheid bij het opleiden van JP. Getranscribeerde interviews werden met het onderzoeksteam thematisch geanalyseerd.

Resultaten (en conclusie):

Opvallend was dat werkplekleren geïnterpreteerd werd als een breed concept, waarbij het van belang was om leermomenten te creëren die verband houden met patiëntenzorg en opdoen van medische competenties. De meeste MS waren niet bewust dat werkplekleren voortdurend plaatsvond en het aanwezig zijn op de werkplek in volledigheid omvatte.

Er zijn zes thema’s naar voren gekomen die MS benoemen om werkplekleren te faciliteren. Dit zijn

– Aansluiten op de ander: afstemmen van de begeleidingsstijl, de leerdoelen en de supervisie.

– Transparante communicatie:

wijze van feedback, vragen stellen, grenzen en leerbehoefte.

– Het werkklimaat:

sfeer, relatie tussen MS en JP en werkplezier.

– Rol MS in werkplekleren:

bewustzijn over werkplekleren, formeel doceren, vertrouwen in de JP.

– Houding:

houding van de JP en de MS, activeren van elkaar.

– Beleid en logistiek:

facilitaire zaken (tijd, ruimtes, setting), werkdruk en de patiënt die voor gaat.

Binnen deze thema’s worden zowel bevorderende als belemmerende factoren benoemd. Een van de opvallendste bevindingen is dat de meest genoemde belemmerende factor beleid en logistiek is, waarbij het obstakel wordt gezien als iets buiten zichzelf en de eigen invloed.

Discussie (beschouwing resultaten en conclusie in het kader van de theorie):

We zien de agency and affordances die MS ervaren terugkomen in de beschreven thema’s. Het gebruik van de agency en affordances bij het faciliteren van werkplekleren wordt beïnvloed door de interpretatie van het concept werkplekleren en het bewustzijn van wat werkplekleren inhoudt. Verschillende onderwijskundige theorieën (2) worden weerspiegeld in de thema’s van dit onderzoek, zoals situationeel begeleiden (Hersey & Blanchard) en Self-Directed Learning (Deci & Ryan). In het onderzoek zien we, naast bevorderende en belemmerende factoren voor het faciliteren van werkplekleren, ook voorwaarden voor werkplekleren terugkomen, zoals onderlinge relaties, vertrouwen en de rol van het team.

Onze bevindingen wijzen erop dat het bevorderen van bewustwording van de definitie van werkplekleren en de voortdurende aard van leren op de werkplek de herkenning van leermomenten kan verbeteren. MS moeten in staat zijn om alledaagse momenten te transformeren tot waardevolle leerervaringen, door vertrouwen tussen JP en MS te bewerkstelligen, logistieke uitdagingen te adresseren en een opleidingscultuur binnen het gehele team te stimuleren.

Referenties:

Strand et al. Conceptions of how a learning or teaching curriculum, workplace culture and agency of individuals shape medical student learning and supervisory practices in the clinical workplace. Adv Health Sci Educ Theory Pract. 2015;20(2):531-57.

RHA. Werkplekleren CAPP Agile Learning: Team Werkplekleren Radboudumc Health Academy; 2021.

[Geraadpleegd September 2023] Available from: https://radboudumc.cappagile.com/spaces/werkplekleren-in-het-radboudumc/chapters/uitgangspunten-werkplekleren-in-het-radboudumc