Context / probleemstelling of aanleiding

Probleemstelling (inclusief theoretische onderbouwing en onderzoeksvraag/vragen):

Binnen de huisartsopleiding wordt er veel aandacht besteed aan het trainen van communicatie. De focus ligt veelal op het aanleren van generieke communicatievaardigheden. Echter, onderzoek toont aan dat communicatie van de huisarts wordt beïnvloed door de context van het consult, zoals arts, patiënt en consult-factoren.¹ Het aanleren van generieke communicatievaardigheden blijkt onvoldoende aan te sluiten bij de complexiteit van de klinische praktijk. Een creatieve en flexibele inzet van communicatie, ‘vaardige arts-patiënt communicatie’, is noodzakelijk. Er zijn modellen ontwikkeld over hoe het leren van vaardige communicatie eruitziet, echter ontbreekt een longitudinaal inzicht in hoe het leren zich ontwikkelt gedurende de opleiding op de klinische werkplek.^1,2 Dit onderzoek heeft als doel om inzicht te krijgen in hoe het leren van communicatie bij huisartsen in opleiding (AIOS) verloopt in de praktijk. De onderzoeksvraag is als volgt: Hoe ziet het longitudinale leerproces eruit van AIOS bij het ontwikkelen van vaardige arts-patiënt communicatie tijdens het klinische werkplekleren en wat ondersteunt dit proces?’

Methode:

In een longitudinale exploratieve studie van zes maanden werden 13 AIOS (n=8 jaar 1, n=5 jaar 3) verbonden aan de opleidingsinstituten Maastricht of Nijmegen gevolgd. Gedurende deze periode werden drie kwalitatieve databronnen verzameld om het leren in kaart te brengen: observaties van praktijkconsulten, stimulated-recall interviews en audio-dagboeken. De observaties van praktijkconsulten in de opleidingspraktijk werden tweemaal uitgevoerd: aan het begin en aan het einde van de zes maanden. Tijdens de observaties werden audio-opnames gemaakt. Na de observaties namen AIOS deel aan stimulated-recall interviews, waarbij de audio-opnames als input dienden. Gedurende de zes maanden deelden de AIOS ook waardevolle leerervaringen met betrekking tot communicatie via audio-dagboeken. Alle verzamelde gegevens van de data-bronnen werden inductief geanalyseerd met behulp van thematische analyse tijdens een iteratief proces van dataverzameling –en analyse.

Resultaten (en conclusie):

In totaal werden er 26 start -en exit interviews inclusief observaties van praktijkconsulten en 115 audio-dagboeken verzameld (gemiddeld 9 per AIOS). Een leercyclus bestaande uit zes fasen werd geïdentificeerd. Het leren begint met een impactvolle ervaring of stimulus, gevolgd door bewustwording van de eigen communicatie. Dit stimuleert tot het zoeken naar alternatieve communicatie. De alternatieve communicatie wordt uitgeprobeerd en de effectiviteit wordt geëvalueerd, bijvoorbeeld of het past bij de persoonlijke stijl. Door herhaaldelijk te oefenen wordt de alternatieve communicatie geïnternaliseerd. Er zijn verschillende routes door de leercyclus heen geïdentificeerd, samen met leerstrategieën en condities die het leren ondersteunen, zoals herhaaldelijke reflectie en feedback over specifieke communicatiethema’s.

Discussie (beschouwing resultaten en conclusie in het kader van de theorie):

Deze studie identificeerde een longitudinale leercyclus voor vaardige arts-patiënt communicatie, inclusief ondersteunende leerstrategieën en condities. De resultaten zijn in lijn met eerdere studies, die aantoonden dat leren uit verschillende fasen bestaat en afhankelijk is van de context en persoonsgericht is.^1,2 Deze studie voegt toe dat het leren continue over de tijd plaatsvindt. Om expertise te ontwikkelen in vaardige arts-patiënt communicatie is het essentieel om communicatie te leren afstemmen op de patiënt en voortdurend te monitoren in het consult. Voor de opleiding is het belangrijk om het volledig doorlopen van de leercyclus te ondersteunen, waaronder het herhaaldelijk oefenen met en evalueren van alternatieve communicatie. Dit vraagt om continuïteit om zo communicatie eigen te maken en flexibel af te stemmen op de context van het consult, waarbij de opleider een essentiële rol speelt in het begeleiden van het leren en het creëren van een veilig leerklimaat.

Referenties:

1.Giroldi E, Veldhuijzen W, Geelen K, et al. Developing skilled doctor-patient communication in the workplace: a qualitative study of the experiences of trainees and clinical supervisors. Adv Health Sci Educ. 2017;22:1263-1278.

2.Van Den Eertwegh V, Van Der Vleuten C, Stalmeijer R, et al. Exploring residents’ communication learning process in the workplace: a five-phase model. PLoS One. 2015;10:e0125958.