Context / probleemstelling of aanleiding
Context/probleemstelling of aanleiding:
Wanneer docenten carrière maken krijgen ze vaak onderwijsrollen die leiderschap vereisen. De meeste docenten zijn echter niet expliciet getraind in leiderschapscompetenties, de vereiste van leiderschap blijft meestal impliciet en docenten voelen zich hierdoor niet altijd competent in hun rol. Door incompetentie en ongemak ontstaat werkstress en demotivatie bij teamleden en de leidinggevende onderwijsgevende zelf. Recente literatuur laat zien dat het gedrag van leiders ook van grote invloed is op andere leden van een onderwijsteam en daarmee de motivatie en kwaliteit van het team. Om docenten op te leiden tot interprofessioneel leiders is het daarom belangrijk om (senior) docenten te trainen in onderwijskundig leiderschap, maar hoe?
Beschrijving van de interventie/innovatie:
Om docenten te trainen in onderwijskundig leiderschap hebben we een longitudinaal (6 maanden) docentprofessionaliseringsprogramma met vijf bijeenkomsten ontwikkeld en faculteit breed geïmplementeerd. Het programma streeft ernaar om (senior)docenten te professionaliseren in verbindend en situationeel leiderschap. Door aan drie essentiële behoeften van individuen – inspireren, versterken en verbinden – te voldoen wordt er een omgeving gecreëerd waarin leiders vanuit zijn eigen leiderschapsstijl kunnen functioneren en teamleden zich verbonden voelen. Maar ook directief kunnen optreden in ‘noodsituaties.’ Het leiderschapsprogramma heeft een flipped-classroom ontwerp waarbij de theorie online wordt aangeboden. Tijdens de bijeenkomsten is er veel ruimte voor actieve werkvormen zoals rollenspellen en reflectie. De bijeenkomsten hebben ieder een eigen thema: vanuit theorie over verbindend leiderschap een eigen leiderschapsmissie ontwikkelen (binnen de onderwijsvisie van het instituut) en deze praktisch gestalte geven, verschillende kwaliteiten binnen een team en daarop sturen, teaminteractie, situationeel leiderschap en reflectie.
Ervaringen/analyse van de implementatie:
Op basis van 100 narratieve deelnemersevaluaties is de training geanalyseerd. Deze evaluaties geven belangrijke lessen voor het succes van een leiderschapstraining voor docenten. Een van de belangrijkste thema’s in de evaluatie is het bieden van een veilige leeromgeving. Reflecteren op de eigen leiderschapskwaliteiten kan confronterend zijn en deelnemers kunnen elkaar buiten de trainingen in de professionele context tegenkomen. Het flipped-design lijkt een goede manier te zijn om deze training aan te bieden. Bijna alle deelnemers geven aan dat er hierdoor veel ruimte tontstaat om tijdens de bijeenkomsten echt te oefenen en zich de stof eigen te maken. Tot slot geven deelnemers aan dat deze verbindende benadering van leiderschap herkenbaar is, past binnen de onderwijspraktijk en hen in staat stelt dit toe te passen.
Lessons learned (implicaties voor de praktijk):
Het essentieel om aandacht te geven aan onderwijskundig leiderschap. Zowel voor de kwaliteit van het onderwijs als het werkplezier van docenten. Verbindend leiderschap past goed bij het (medisch) onderwijs waarin vaak in interdisciplinaire teams wordt gewerkt met docenten met verschillende expertisegebieden. Het ontwikkelen van leiderschapskwaliteiten kost tijd en aandacht, een longitudinaal en flipped-classroom programma voldoet hieraan.
