Context / probleemstelling of aanleiding

Context/probleemstelling of aanleiding:

Morele dilemma’s kunnen leiden tot complexe gezondheidszorgvraagstukken, die vragen om effectieve communicatie en respectvolle samenwerking tussen zorgprofessionals van verschillende disciplines. De praktijk laat zien dat de benodigde vaardigheden voor interdisciplinaire samenwerking niet vanzelfsprekend zijn. Deze moeten worden aangeleerd aan de hand van op evidence gebaseerde didactische methodes en met gebruikmaking van realistische praktijkcasussen. Invoering van interprofessioneel onderwijs in zorgopleidingen kan bijdragen aan beter begrip van het zorgnetwerk en van de vakspecifieke kenmerken van aanpalende beroepen (1). Moreel beraad is een gewezen voorbeeld van interprofessionele samenwerking in de zorgpraktijk. Betrokkenen uit verschillende disciplines doorlopen een gestructureerde ethische reflectie op een waarheidsgetrouwe of waargebeurde casus met daarin een moreel dilemma (2). Moreel beraad biedt een mogelijkheid om studenten uit verschillende opleidingen in een authentieke praktijkcontext kennis te laten maken met elkaars professie.

Beschrijving van de interventie/innovatie:

Op basis van een bestaande workshop ‘moreel beraad’ binnen de opleiding verloskunde, werd een workshop ‘Interprofessioneel Moreel Beraad’ ontwikkeld. De workshop werd aangeboden aan vierdejaars studenten verloskunde en vijfdejaars studenten geneeskunde (in coschap moeder en kind). Studenten bekeken ter voorbereiding een instructievideo, waarin het doel en verloop van een moreel beraad werd uitgelegd. Tijdens de workshop doorliepen studenten een gestructureerd moreel beraad aan de hand van een voorgelegde casus. Na formulering van de morele vraag achter het dilemma, brachten zij de moreel betrokkenen in kaart en benoemden zij de veronderstelde waarden en normen bij vanuit het perspectief van elk van de betrokkenen. Vervolgens benoemden zij de argumenten voor elk van de handelingsopties en brachten daar een weging in aan. Daaruit volgde de optimale aanpak voor deze casus. Tot slot vond een korte groepsevaluatie plaats.

Ervaringen/analyse van de implementatie:

In maart 2021 en maart 2022 vonden vier pilotworkshops plaats, ieder met vijf studenten verloskunde en vijf studenten geneeskunde. Studenten werden op basis van vrijwilligheid gerekruteerd. In de evaluatieronde benoemden alle studenten de meerwaarde van deze onderwijsvorm met verschillende disciplines aan de hand van een praktijkcasus. Ze gaven aan zich door het moreel beraad meer bewust te worden van de verschillende perspectieven die betrokkenen in een dilemma kunnen hebben, en van de mate waarin hun eigen professionele achtergrond invloed heeft op hoe ze naar het dilemma kijken. Geneeskundestudenten die nog geen verloskamerstage hadden gelopen misten bij de eerste pilot de aanknopingspunten om zich in korte tijd te kunnen te verplaatsen in de voorgelegde casus. Bij de tweede pilot werd met eigen ingebrachte casussen gewerkt, waardoor niet alleen de betrokkenheid verhoogde, maar ook het wederzijds respect. Het verschil in praktijkervaring werd door sommigen als belemmerend ervaren voor een gelijkwaardige discussie. Meest interessant was het breed gedragen inzicht dat de verschillende disciplines uiteindelijk eenzelfde doel nastreven.

Lessons learned (implicaties voor de praktijk):

Interprofessioneel moreel beraad als gezamenlijke onderwijsactiviteit biedt studenten inzicht in elkaars professie en beroepsdilemma’s in een authentieke beroepscontext. De positieve reacties laten duidelijk de meerwaarde zien van dit interprofessionele onderwijs in de curricula. De opdracht om eigen casus mee te brengen (in 2022) werkte motiverend en inspirerend. Alle deelnemers waren van mening dat dit onderwijs een structurele plaats in het curriculum verdient.

Referenties (max. 2):

Paradis, E., & Whitehead, C. R. (2018). Beyond the lamppost: a proposal for a fourth wave of education for collaboration. Academic Medicine.

Ethicas. Moreel Beraad. ethicas.nl/1/moreelberaad.html. Published 2016. Accessed 2020.